396 (6)

3-57

o r u a £ c a.

Rzeka t'tia iest dość wielka, na wiosnę żelazo nią spuszczają, bo gdy na wiosnę zbierze, może znieść statki 2wane Ctlnmmckor. Zaczęta ie-dnego roku żelazo przywiezione, leży nad rzeką do przyszłey wiosny; w lccie bowiem rzeka Snzaws iest bardzo miałka, ES& zaś zbyt prędko płynie. Fabryki należące do DIM1DOFFA. od rzeki Utłg- są- odlegle na 100. werszt. . Staski. na. spuszczanie żelaza co rok nowe robią , bo tell górować nic można. Z rzeki Uiła spuszezaią żolazo do Petersburga rzekami inne-mi, to iest: rzekami- Cuma, Wołga, 2’nw, przez iezioro LaUoga. Łatwiey.-by daleko można sprowadzać, gdyby kanały między rzekami Twer. i

Sm- ' yły wykopane.

<T .Syb.eryi Fabryk żelaznych bardzo wiele znayduie się. Z pomiędzy nich zwana Kamińsku}, odległa iest od Octm na. go. wetsztuw , w niey dwa są piece, bardzo, dobrze wystawione, lecz są niższe od innych. Rudę kopią w,, odległości 4. werszt od Fabryki. Tameczna ruda, albo iest w kamieniach. czerwonych, albo też w ziemi c2erwoney. Owa ruda po polach na werszte rozciąga sic, na każdym mieysen tyle iey zebrać można., ile się podoba. Nad łokci fi. głębiey w ziemi nie ukrywa się. Naywię-ksze kawały ledwie dwa pudy waza. Około dołów , z których rudę biorą, zaiaz ią przepalała , potym przewożą do pieca , przy którym młotem , albo W stępach tłoką ią na piasek.- Dodaiąc do pieca maeeryaiów, na każdy raz sypią rudy opałek 13. albo a o. albo 24, do niey 3. albo 4. opałki kamienia ■wapiennego przydają, staczem żelazo, surowe z owego pieca- wychodzące , od wszystkich innych iest naymiększc.

Roku. 1723. odlewano tam armaty-, kotły , gatki, &o, Około K.%-minih91 znayduią śię dwie fryszerki. i cztery piecyki, w których stal robią. O trzy weźmy od Kgmtiubt}- nad tąż samą rzeczką , są dwie fryszetki, w każdey dwie są zaprawy,, w nich około 20000. pudów żelaza fczyszuią , i Stali goó. pudów węrafciaia. kV ostatnich ftyszerkach więcey niż w innych Fryszerzów i Kowalów. znayduie się. kFęgli do'roboty używaią branżowych , bo od innych sa twardsze. Tameczne żelazo rozpalone .cóżkolwick iest kruche , jednakże znaczną iego część na blachy wyciSgaią.

Oprócz wyliczonych Fabryk żelaznych , wiele ich w Karelii, osobliwie w Xięstwie dlmeska,. od Miasta Ołoitcia nazwanym znayduie się. Xią~ Stwo Otmiesb na pół noc graniczy z Laponią i z morzem białym , na wschód z Lcziorcm Onega, i rzeką IWr. W spomnionym Kięscwie niektóre Fabryki założył Duńczyk 2wany BALTNAR, który potym przezwał się KOSEK BUSCH. Fabrykę leżącą na-pół noc icziora Oacc.i, zowią Pftw&O}-S/iKml, Drogą zaś- leżącą na poludnio, względem tegoż jeziora, zowią Olmets. ‘ Ostatnia Fabryka od pierwszey iest odległa «a >30. wersztuw, m.i 4. piece, i 4. fi-yszerki..

W Fryszerkach przez dziefi , nfryszowywaią żelaza pudów od co. aż

Peeerjiuj iest inna Fabryka, zwana l'st7ifa~Saveod, zbudowana nad rzeczką,¹ która w ie2ioro Onega wpada, ma dwie fryszerki. W inney ziwsney Fow actz, od Pcrenkoy ko północe oćlcgłcy na 9 fi. wersztów, leią armaty. Fabryki zwane TiUcihr,, i Al(xi są o-puszczimo. W Fabrykach Karelii topią •    M!w 3    rudę .