3 (2297)

^ .....................

_{1/( M (}'|||hss i i i i Iii. t / y tli /S>i lilii \    ■ i |Mi III gii|ą iifpdth M* |it**-| I* im (1IHWII

|_l||( , I/V I' > pi/rplMHii './\ • •ł'rtln\III    I. I ,m. Ił .II, I,,........lnu ''■)'•>,

L| i< /. lyp wyks/.iitltrum inki |cm pi«• I. m u i.....i ,,i........ *    • stu

_{h(i (} | ,i .idmmisirucyjne, bądź wrcs/ric ln. i /\ u kim,u ...... uhm" i .Li jfsl

,_{i(i |i(|j}ili/,uwmui i należy do szczególnego organu paiV.i\\n\M • ipi ■ n,| mody li ^ laMego rozwiązania, polegającą na rozdziale zadań miedzy ui naimniej dwa _{M|) ((|V} |m /VK*Iy dwie kolejne polskie ustawy O służbie cywilnej: ustawa z 1996 r.

_|( lila zadania między Szefa, Radę i Komisję Kwalifikacyjną Służby Cywil-_h , nowa ustawa z 1998 r. - między Szefa i Radę Służby Cywilnej), czy też ₍| _{i( ()l}m|;| jej osobno poszczególne organy administracji (warto zaznaczyć, że _{|)|( ||tV} w tym kierunku zachodzą w Wielkiej Brytanii, w której zaczęto od scen-_h ,|₍/iiwaiiia w ramach Civil Service Commission).

VVa/niejsze z łych różnic będą przedmiotem rozważań w następnym punkcie,

_{(| (} , ',|i ym pracowników administracji państwowej w ścisłym tego słowa zna-_|(ju. io jest bez samorządu, czyli przede wszystkim administracji rządowej.

|. . ......isiyiucja służby cywilnej ogranicza się do administracji rządowej, co

_|l(l .i nu tylko / przepisów ustawowych, ale również, nowych przepisów kon-,, jiii v|nych

■ nn I iniyi h krajach przepisy dotyczące pracowników administracji rządo-₍ .In 111 it 11 • | lównież pracowników samorządu terytorialnego. Gdzie indziej ^ _()|l,il Mim pi acowników samorządowych jest, jak w Polsce, odrębny, co zmu-₍₁|......łowienia go w osobnym punkcie.

. pi ni owuiey administracji rządowej

\ilmine.nacja rządowa zatrudnia różne kategorie pracowników w szerokim tego ₍ ,i ii.ic/cniu (bez ograniczenia do osób pozostających w stosunku pracy na pod-_M. h ogólnych przepisów prawa pracy): wyższych urzędników, to jest tych, którzy jijinują decyzje lub przynajmniej przygotowują je merytorycznie (z koniecznym ! j ni wewnętrznym podziałem w obrębie tej kategorii), średni personel admini-_()|)(( y jny, personel pomocniczy i wreszcie pracowników obsługi.

r>i ,/(. /,ególne ustawodawstwa dość istotnie różnią się zresztą między sobą,

, idzie o szczegółowe zasady podziału na kategorie, ale są, lub raczej stają się,

, i Rudziej do siebie zbliżone -co do ogólnych kryteriów podziału.

W szczególności wyraża się w nich tendencja do wytwarzania nielicznej eli-, iiii‘‘.i grupy najwyższych urzędników, generalistów, zdolnych do zajmowania _(|^wyższych stanowisk w różnych działach administracji, gdzie następuje bliski ■ _tl(iiiikl z polityką i gdzie potrzeba raczej ogólnej wiedzy o administrowaniu oraz _(i|ii'(>cesach politycznych, gospodarczych i społecznych niż wiedzy specjalistyczni Slatus prawny najwyższych urzędników administracji jest jednak stosunkowo ,_|(i/nicowany, tak jak zróżnicowany jest sposób organizacyjnego oddzielenia od _i((,|iie, w obrębie administracji centralnej, funkcji o charakterze bardziej politycz-yiri i funkcji bardziej wykonawczych.

Iiwt ■ | | 'i ■ • •* > ' lulir li n miii i I lilii »u u ,|ę \\ • li ,i tu u I im im u Ir lu i«> /11 / h 11U i il* | łnliniiil lin |l l lilii 1111 \ i li i •. i I >| 11<' 11 >\N | >11* 11 llt*l il I lililii.lmw, .1 lll.li /f| W 11 u )dc‘ In li Ii ,1,1 I llll llll > lin 11 III i I llll t h.ll .ll Ifl V U|;|C'Vl li się, kil/dy Mil SWÓJ SpOSÓb, słil-

l •• i i i i "i umili ii ii| tul mcii.iw ii.i jednostek organizacyjnych o charakterze , \ tu |•• iln\. iis ni in n). \vii|/,imacli właściwych lym modelom była mowa w roz-.1 uli \ im iw i.|i vm n iiijuni/acji administracji centralnej). Inaczej też, oczywiście, i iim. len mu i I i .i li i iw .u się w modelu amerykańskim, w którym mimo profesjona-li n p .lu/Iw i \ w iliicj, nic mogła nie zachować się pewna tradycja systemu łupów.

( u do podziału na kategorie, w USA pracownicy administracji federalnej, un In /i|i poc/ly, dzieh| się na osiem grup. Pierwszą, w liczbie około 600 (dane poi liod/i| / począł ku lal dziewięćdziesiątych), stanowią najwyżsi urzędnicy -m.oby powołane na stanowiska w takim samym trybie, jak sekretarze, czyli od-powicdnicy ministrów oraz sędziowie Sądu Najwyższego, a mianowicie przez pnv.yclenta za radą i zgodą senatu. Są to typowe stanowiska polityczne. Druga i n/.ecia grupa to starsza służba wykonawcza (.senior executive sernice - ponad / 000 osób) i odpowiadająca jej starsza służba zagraniczna (1 100 osób). Starsza służba wykonawcza, elitarna grupa urzędników opłacanych w sposób porównywalny z sektorem prywatnym, przesuwalnych pomiędzy różnymi resortami, lecz zarazem łatwiej zwalnianych, została wyodrębniona w 1978 r., w roku, w którym uchwalono aktualnie obowiązującą ustawę O federalnej służbie cywilnej. Kolejna po dwóch starszych służbach, to nieliczna (600 osób) grupa starszego szczebla z labeli ogólnej, a po niej bardzo liczna (148 800 osób) kategoria płatnych menadżerów w systemie zasługi. Następna jest grupa niemenadżerów (107 300 przedstawicieli). Na końcu hierarchii znajduje się ogromna liczbowo kategoria labeli ogólnej (ponad 1,3 min osób) oraz kategoria pracowników fizycznych (370 000 osób).

Podstawowym ogniwem systemu amerykańskiej służby cywilnej jest w rezultacie starsza służba wykonawcza. Nie więcej niż 90% jej członków ma charakter profesjonalny w znaczeniu możliwości długotrwałego, zawodowego związania się z państwem. Przyjęcie do tej służby następuje po wykazaniu się odpowiednimi kwalifikacjami fachowymi i uzyskaniu certyfikatu Kolegium Badania Kwalifikacji przy Urzędzie Zarządzania Personelem (Office of Personnel Management), agencji federalnej, która w 1978 r. zastąpiła istniejącą od 1883 r. Komisję Służby Cywilnej (jednocześnie powołano Kolegium Ochrony Systemów Zasługi oraz nieco później - Urząd Specjalnego Radcy).

Pozostałe kategorie obsadza się - poza limitem pozostawionym dla łupów oraz pewnymi szczególnymi kategoriami - w drodze otwartych konkursów, które organizuje Urząd Zarządzania Personelem. Ustawodawstwo zapewnia materialno--prawną i proceduralną ochronę przed bezzasadnym zwolnieniem ze służby, jak również prawo do awansu w przypadku należytego wywiązywania się z obowiązków, nad czym czuwa Urząd Ochrony Systemów Zasługi.

System amerykański stanowi zatem połączenie tradycji systemu łupów, który ostał się nie tylko dla szczytów administracji, ale również dla mniej więcej