3 (2594)

jalistów FIFA (Departamentu Technicznego) którzy są autorami „FIFA World Cup Report" czy Charlesa Hughesa i innych, lub przyjąć kryteria podobne, powszechnie stosowane (4,5,6,14,15,16,17) od 1974 roku, aby w sposób niezawodny mogły służyć pomocą dla praktyki treningowej. Pomimo, jak wykazuje praktyka, że piłkarstwo zawodowe nie korzysta w szerokim zakresie z treningu. Obowiązuje jedynie praktyka rywalizacyjna i zawody. Czyli metoda startowa, którą można i należy się posługiwać, ale w normalnych warunkach długotrwałego procesu szkoleniowego trzeba korzystać z całego arsenału środków form, i metod treningowych. A więc analizy meczowe mogą być bardzo pomocne dla usprawnienia i ukierunkowania praktyki treningowej.

Znaczenie elementów techniczno-taktycznych w skutecznej grze ofensywnej

„W wielu dziedzinach sportu, zwłaszcza w grach sportowych i w sportach walki, a więc w sportach o rozstrzygającym znaczeniu taktyki, technika odgrywa ogromną rolę, służąc właśnie taktyce".

-Z. Czajkowski

Wielu trenerów przecenia znaczenie zdolności wysiłkowych, nie docenia zaś należycie techniki (i taktyki). Powszechnie technikę określa się jako racjonalny, skuteczny sposób wykonania czynności ruchowych albo skutecznego rozwiązania zadań ruchowych czy taktycznych. W piłce nożnej możemy stosować tylko taką taktykę, na jaką pozwalają nam nasze umiejętności techniczne.

Współczesny trening piłkarza powinien obejmować takie główne zagadnienia jak (*7): a) wyznaczenie zadań treningowych, b) dobór środków do realizacji zadań, c) intensywność obciążeń treningowych, d) kontrola i regulacja zadań treningowych, e) odnowa i żywienie. Źle rozwinięty piłkarz, bez wymaganych dzisiaj wysokich umiejętności techniczno-taktycznych nie osiągnie niczego w nowoczesnym futbolu. Jak powiada Z. Czajkowski .......W

wyniku niedoceniania znaczenia techniki (czy taktyki), cały proces treningowy zostaje okaleczony, bowiem zbyt jednostronnie nastawiony jest na stałe zwiększenie obciążeń treningowych i układanie często przeróżnych niewłaściwych mikrocykli z naciskiem na zdolności wysiłkowe”. Czy podobne zjawisko występuje w naszym futbolu? W praktyce stosuje się przynajmniej kilka określeń techniki ruchu {*13): a) bogata technika - to wielka liczba różnych wzorców urzeczywistnianych poprzez działanie ruchowe, b) racjonalna technika - to zapewnienie odpowiedniego sposobu wykonania ruchów z podstawowymi zadaniami ruchowymi, c) swoista (indywidualna) technika - oznacza zgodność wykonywanych ruchów z antropometrycznymi i psychoruchowymi właściwościami zawodnika, d) doskonała technika, to ruchy jak najlepiej dobrane i zrealizowane w stosunku do wykonywanego zadania; natomiast, e) technika zła - ruchy nieodpowiednie dla danego zadania, wykonane z przyruchami, z napięciem „niepotrzebnych” mięśni, w złym rytmie, a więc niedokładne.

Za jakość i skuteczność działania odpowiada nawyk. To właśnie nawyk zapewnia zgodność wykonania ruchu z jego celem, leży u podstaw dobrej techniki i działań mchowych zawodnika. Uczymy się lepiej w warunkach łatwych, ale doskonalenie nawyków ruchowych w piłce nożnej należy często przeprowadzać w warunkach trudnych, a więc ćwiczenia wykonywane w warunkach nacisków psychicznych, w zmiennych warunkach, przy dużej szybkości podejmowania decyzji i wykonania (*1). W doskonaleniu techniki (nawyków czuci owo-ruch owych), należy zwracać uwagę nie tylko na samo wykonanie, ale również na okres przygotowawczy-skupienie uwagi, postrzeganie bodźców, gotowość do działania, wybór działania i przekazanie podniet wykonawczych do mięśni. I to należy także uwzględnić przy doskonaleniu ćwiczeń technicznych. Natomiast nauczanie techniki wymaga nie tylko dobrego opanowania przez trenera zasad dydaktycznych i zasad treningu, ale również znajomości mechanizmów, które towarzyszą aktywności ruchowej, kształtowaniu i utrwalaniu nawyków.

Podane w skrócie uwagi o technice piłkarza należy uzupełnić potrzebą stosowania w treningu symetryzacji mchów i rozwijania koordynacji. Zbyt dużo ligowych piłkarzy jest „jednonożnych” (prawonożnych). Jest to tzw. asymetria funkcjonalna jednostronna. Ruchy wykonywane (ćwiczone) prawą i lewą kończyną można nazwać ruchami symetrycznymi. Asymetryczne wykonywanie ćwiczeń (technicznych i innych) ogranicza wszechstronność ruchową (techniczną) i obniża możliwości piłkarza. Kształtowanie symetrii ruchowej prowadzi do podniesienia sprawności i koordynacji mchowej (* 12). Kształtowanie symetrii ruchów jest więc korzystne dla piłkarza, prowadzi ono także do podniesienia sprawności kończyny dominującej (zjawisko transferu). Dzięki równomiernemu obciążeniu kończyn - skutecznie zapobiega częstym kontuzjom kończyny dominującej i - co jest bardzo ważne - podnosi poziom przygotowania technicznego. Wyższy poziom symetryzacji techniki umożliwia wykorzystanie jej także jako środka taktycznego w piłce nożnej.

Za podstawę gry zespołowej trzeba uznać indywidualne działanie piłkarza; należy to rozumieć jako pierwszoplanową rolę zasady indywidualizacji szkolenia. To wszystko nakazuje dalece specyficzne zróżnicowanie zadań treningowych (*7). W dzisiejszym treningu piłkarza należy uwzględnić ich potrzeby, możliwości indywidualne i wymogi zróżnicowania nie tylko w ćwiczeniach techniczno-taktycznych ale i w doborze obciążeń. O wysokiej klasie piłkarza decyduje nie tylko sprawność działania mięśni i poziom techniki, ale również w dużym stopniu myślenie. Właśnie myślenie wamnkuje w sposób bezpośredni zdolności racjonalnego działania w określonej sytuacji gry (w zależności od przyjętego celu). W działaniu skutecznym ważne są intelektualne dyspozycje gracza (zdolności umysłowe). Czynności umysłowe piłkarza towarzyszą nieustannie w podejmowaniu decyzji (co zrobić i jak zrealizować zamiar), przy czym ważna jest koncentracja uwagi zawodnika na wykonaniu działania. Taktyka gry, to trafna i szybka ocena sytuacji powstałej podczas gry oraz racjonalny wybór jednej z kilku możliwości jej rozwiązania. Jak wiemy, generalną zasadą taktyki jest wybór optymalnego wariantu gry maksymalnie wykorzystującego możliwości własnego zespołu, przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości przeciwnika.

Sztuką jest dobrać poszczególnych piłkarzy do gry tak, aby możliwości grupy tworzyły wartość wyższą od reprezentowanej przez każdego z nich oddzielnie (*7). Właśnie takiej „sztuki" dokonali trenerzy K. Górski i A. Piech-

9