461 (4)

ilastej (gliny fąjansowej) — ok. 50%, kwarcu i skalenia. Może być wypalany jedno- lub dwukrotnie (w niższej temperaturze niż porcelana). Z porcelitu wyrabia się nakrycia stołowe, wyroby sanitarne i sprzęt laboratoryjny. Koszt produkcji porcelitu jest zbliżony do fajansu, ale jego własności są lepsze.

MATERIAŁY OGNIOTRWAŁE

17.30.    Co to są materiały ogniotrwałe?

Materiałami ogniotrwałymi nazywamy tworzywa ceramiczne wytrzymujące temperatury do ok. 1700°C. Są stosowane do budowy pieców przemysłowych i na wymurówki kadzi na ciekle metale. Od materiałów ogniotrwałych wymagane są następujące własności: ogniotrwałość zwykła i pod obciążeniem, odporność na wstrząsy cieplne, odporność na ścieranie i na działanie żużli. Istotne są też takie własności, jak nasiąkliwość oraz przewodnictwo cieplne i elektryczne. Materiały ogniotrwałe mogą być formowane, odlewane, wycinane (ze skał naturalnych), ale mogą też występować w postaci ziarnistej, proszkowej lub włóknistej.

17.31.    Jakie są rodzaje materiałów ogniotrwałych?

Materiały ogniotrwałe mogą być klasyfikowane wg różnych kryteriów. W zależności od ogniotrwałości dzielimy je na zwykłe (do 1700°C), wysokoogniotrwałe (1700+2000°C) i o bardzo wysokiej ogniotrwałości (powyżej 2000°C). Jest też często stosowany podział wg składu chemicznego na materiały krzemionkowe, glino--krzemianowe, szamotowe, magnezytowe, magnezytowo-krzemia-nowe, wapienne, dolomitowe, chromitowe, węglowe, karborundo-we (SiC), korundowe (AI2O3), cyrkonowe i inne. Z punktu widzenia właściwości chemicznych materiały ogniotrwałe dzieli się na kwaśne i zasadowe. Kwaśne to te, które zawierają Si02 i AI2O3, a w skład zasadowych wchodzą CaO i MgO. Istnieje zasada, że materiały ogniotrwałe są odporne na działanie żużli o takim samym charakterze chemicznym, a nie są odporne na żużle o różnym charakterze (np. materiał ogniotrwały kwaśny jest nieodporny na zasadowy żużel).

17.32.    Co to jest mullit?

Mullit jest to związek o wzorze 3AI2O3 • 2Si0₂, który powstaje w procesie wypalania minerałów zawierających tlenki glinu i krzemu. Można też wytwarzać mullit w procesie wypalania glin kaolinowych z tlenkiem glinu. Mullit jest składnikiem materiałów ogniotrwałych, decydującym o ich własnościach ognioodpornych.