427 (4)

O RUDACH.

t%r

potrzeba do niey . przymięszać rudy siarczystej, lecz propozcyą części ru. dy, które nuęszaią, tak potrzeb: . umiarkować, aby dobrą stal otrzymać.

3. Surowiec, który w stal ma bydź przemieniony, z pieca wypuszcza* ią w kopyta zrobione w piasku czystym rzecznym.; mówię bowiem > że na ów* czas surowiec prędzey w ssał odmienia się , i stal doskonalsza staie się... Surowcu ,, który na . stal maią przeważyć , nie wypuszczały w kopyta zro* biopp w :pi«sku grubym, albo. w zuzlu, ale w. zrobione w, piasku iezioro* wy o;, albp rzecznym, dtobniuchnyra .i czystym ; dla tego zaś surowcu , z którego. maia stal robić, w zuzel nie wypuszczały, bo zuzel dopomaga aby. że--lazt, topniało. Oprócz tego z surowcu potrzeba lać gęsi cienkie , bo piędź cy stopnieią , i scal można będzie zrobić , przy mnieyszey węgli stracie.

4- Szwedzi, pierwszy gatunek stali zowią :. Stnallariitmbl., to iest: stal lana..; dobra iest-do nastalania źelaz rolniczycli, dobra także iest na instrumentu , któremi ogień trzeba krzesać. Lecz nie można z niey robić szpad i sprężyn , bo. iest bardzo twarda i krucha, przeto w drugim piecu zwaa nym Rjxi-.ir-SmsJian , trzeba ią przerobić 1 przetopić.

. 5, Surówiee, z którego maią robić stal,, .rozpaliwszy do białości , wprzód Bieżnię po glinie na piasek stluczoney ,potym pod miot podltladaią i

6. Z pierwszego pieca, nim żelazo pod miotem przygonitą i na 4. części porozcinaią , zuzel 4. razy wypuszczaią ,. to iest: za każdym razem, gdy żelaza porozłąc.zanego nowy* kawa! w piec wkładaią, zuzel wypu* sz.czaią.

7- W drugim piecu kawały stali rozpalaią do białości, lecz nie do* puszczaią , aby stopniały, bo‘gdyby się to stało , na ów czas trudno byłoby stal dobra zrobić, zacztyn robiąc stal, pa stopie::- ciepła., pilną, baczność mieć należy.

8.. Mówią, iż do robienia stali zdatnę.y na .szpady i. sprężyny , nay* lepsze są węgle bukowe i dębowe. Z tym wszystkim węgli sosnowych it brzozowych , do tey roboty pożytecznie używaią. Węgle świeże i sucho są lepsze od staryph i wilgotnych; ostatuie nawet do cakiey roboty ca* J.e są nieużyteczne. Zaczem węgle, których do robienia stali- rauią użyć, potrzeba palić z drzew polupalnych i suchych.; w węglaroi zawsze ie chować należy. Węgle świeżetako naysużsge są najlepsze; bó żelazo prę-tkp roztapiają- Węgli migtkich nie potrzeba mieszać z twardemi , napr2y-hlad z brzozowemi. Nie ma sie w nich znaydować ziemia ani kamienie,. Mewią , że iedna miara węgli brzozowych , taki skutek czyni, inki czynić zwykło póitory albo dwie miar węgli iodlowych , lub sosnowych. Na po-, wtórne stali rozpalenie i pod miotem, wyciąganie , potrzebne są węgle nay, lepsze , iakie są brzozowe, bukowe, dębowe. Węgli-nawet ziemnych do powtórnego stall rozpalania użyć moimi, popieważ. stal która przy nich. rozgrzewa się,; dobrze zwarza się, klei się.

9. Przy piecu., w którym z Surowcu stal robią , miechy powinny-bydź poirieutb, drzewo zaś, z którego, ie robią,, im będzie gęstsze, miąższe, tym mieeby będą doskonalsze. Aby miechami woda robiła, -w walcu powinny, bydź trzy ramiona a, pic dwariak by;*a w ityszerkach, w których surowiec