42

42

w 18-20°C. Pozwala na hodowlę drobnoustrojów w znacznie węższym przedziale temperatury niż agar. Jest wykorzystywana przez drobnoustroje o właściwościach proteolitycznych. Niektóre gatunki żelatyny ogrzewane kilkakrotnie lub w temperaturze powyżej 100°C tracą właściwości żelujące. Do pożywki dodaje się żelatyny w ilości 12-15%.

Inne czynniki zestalające stosuje się rzadko. Należą do nich: żel krzemionkowy, używany do zestalania podłoży mineralnych dla autotrofów oraz surowica krwi i jaja, wykorzystywane w badaniach specjalnych.

Rodzaje pożywek

Istnieje wiele kryteriów podziału pożywek. Najczęściej podstawą podziału

jest:

—    skład chemiczny pożywki i pochodzenie składników,

—    zastosowanie i funkcja podłoża,

—    konsystencja.

W zależności od składu wyróżniamy podłoża:

Naturalne — przygotowane wprost z surowca roślinnego lub zwierzęcego, w sposób zapewniający jego jalowość, np. owoce, warzywa, mięso, mleko, serwatka. Do tej grupy zalicza się również podłoża przygotowane z wyciągów naturalnych, w których surowiec zatracił już swoje cechy zewnętrzne. Zalicza się tu wyciągi i ekstrakty, które stanowią podstawę przygotowania podłoża, np. bulion zwykły, brzeczka słodowa itp.

Syntetyczne — których skład zarówno jakościowy, jak i ilościowy jest dokładnie znany i oparty na składnikach zdefiniowanych chemicznie. Podłoża te stosuje się między innymi w badaniach diagnostycznych. Do tej grupy należą również podłoża mineralne dla autotrofów. Często są sporządzane również podłoża syntetyczne z dodatkiem wyciągów z tkanek roślinnych lub zwierzęcych, dostarczających głównie czynników wzrostowych. Podłoża takie określa się jako pólsyntetyczne.

Rozpatrując skład jako kryterium podziału pożywek, można także wyróżnić podłoża podstawowe i wzbogacone. Podłoża wzbogacone umożliwiają wzrost większości drobnoustrojów. Do nich zalicza się bulion zwykły i brzeczkę.

Podłoża podstawowe, uzupełnione dodatkowymi składnikami odżywczymi, określa się mianem pożywek wzbogaconych, np. bulion odżywczy, bulion tryptofanowy, agar z krwią itp.