55 (30)

9. Instalacje i urządzenia stabilizacji kołysania statków

9.1. Cel stabilizacji kołysania statków

Statki pasażerskie, promy, kontenerowce i statki ro-ro są zazwyczaj wyposażone w instalacje lub urządzenia służące do wyeliminowania lub zredukowania kołysania statków wy wołanego falowaniem. Głównym powodem instalowania tego typu systemów na jednostkach przewożących pasażerów jest podwyższenie komfortu podróży. Natomiast na wymienionych wyżej statkach kontenerowych i ro-ro systemy stabilizacji kołysania dają możliwość utrzy mywania regularności połączeń na liniach żeglugowych z dużą dokładnością. Te statki dobijają do portów na kilka (kilkanaście) godzin i mają na czas postoju zarezerwowane miejsce przy nabrzeżu. W razie opóźnienia występują często kłopoty z miejscem postoju zajęty m już przez następny statek. Czas oczekiwania na zwolnienie miejsca powiększa pierwotne opóźnienie jednostki i zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia opóźnienia w następny m porcie. Statki towarowe opisywanych typów są drogie w budowie i eksploatacji i dąży się do maksymalnego ich wykorzystania, toteż wprowadzanie długich rezerw czasowych na przeloty między portami nie jest ekonomicznie korzystne.

Jednym ze sposobów wyeliminowania opóźnień związanych ze złymi warunkami pogodowymi jest wyposażenie tych jednostek w systemy zmniejszania kołysania, umożliwiające pływanie bez redukowania prędkości nawet w warunkach silnego falowania. Instalacje lub urządzenia służące do efekty wnej redukcji kołysania statków są drogie, jednak dzięki ich stosowaniu wzrasta regularność i częstotliwość połączeń. Koszty poniesione na wyposażenie omawianych typów statków- w systemy redukcji koły sań zwracają się w krótkim czasie. Redukcja kołysania wpływa ponadto na zmniejszenie przyspieszeń występujących na statku, wolniejszy jest zatem proces zużywania się mechanizmów i urządzeń okrętowych, co w konsekwencji zmniejsza ich awaryjność. Mniejsze jest też ryzyko zerwania, uszkodzenia czy utraty ładunków, zwłaszcza przewożonych na pokładach.

Systemy stabilizacji kołysania stosowane są również na wielu towarowcach, ale na tych jednostkach, w odróżnieniu od typów statków opisanych wyżej, instaluje się wyłącznie najprostsze i najtańsze, zarazem jednak najmniej skuteczne urządzenia.

Przy analizie możliwości redukcji przyspieszeń na statku (za pomocą urządzeń stabilizacyjnych) należy zwrócić uwagę na następujące aspekty. Po pierwsze, niektóre systemy stabilizacji kołysania, ze względu na bezpieczeństwo statecznościowe statków, muszą być wyłączane w warunkach sztormowych, gdy występują najsilniejsze kołysania. Po drugie, kołysanie jest jednym z wielu czy nników powstawania silnych przyspieszeń na statku - porównywalne udziały ma kiwanie i nurzanie. Całkowita nawet redukcja koły sania może więc jedynie zmniejszyć przyspieszenia w ograniczonym zakresie.

9.2. Podział urządzeń stabilizacji kołysania

Systemy stabilizacji kołysania pod względem działania można podzielić na dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią systemy oparte na ruchu cieczy w zbiornikach, drugą tworzą urządzenia wykorzystujące hydrodynamiczne reakcje powstające na częściach wystających z kadłubów statków.

W literaturze przedmiotu spotyka się podział systemów stabilizacji na:

•    bierne - nic wymagające dostarczania do nich energii z urządzeń statkowych;

•    czynne - zasilane energią z systemów energetycznych statków [2).

Na współczesnych statkach stosowane są następujące urządzenia i systemy służące do redukcji koły sania:

•    obłowe stępki przechyłowe;

•    bierne, czynne i aktywizowane zbiorniki stabilizacyjne;

•    płetwy stabilizacyjne.

Poniżej omówiono wszystkie z wymienionych powyżej systemów', chociaż należałoby przedstawić wyłącznic układy ze zbiornikami stabilizacyjnymi, tworzącymi mniej lub bardziej rozbudowane instalacje, w których skład wchodzą: rurociągi zasilające i łączące między sobą zbiorniki, zawory' lub zasuwy, niekiedy pompy oraz układy sterujące.

79