56 (17)

Tsblłra ■ BD| układów dy*prrwyjn>di

Graniczne wymiury

średnic cząstek

rozproszonych, m 10*

B io^_T-io*^

I lO^-IO'⁵

Nazwa układu dyspersyjnego

roztwór rzeczywiidy (molekularny) roztwór koloidalny

emulsja (rozproszenie jednej cieczy w drugiej) zawiesina lub suspensja (rozproszenie ciała stałego w ciec/y)

Wśród materiułów budowlunych najliczniejszą grupę stanowią układy ko* loidalnc.

Budowa I właściwości układów koloidalnych

Najczęściej cząstki koloidalne mają określony ładunek elektryczny, ujemny (metale. siarka, ily, żywice, tłuszcze) lub dodatni (wodorotlenki, np. Fe(OH)j. Cu(OHh) i pod wpływem prądu elektrycznego wędrują, wykazując zjawisko elektroforezy.

Jedną z charakterystycznych właściwości najwyraźniej występujących w roztworach koloidalnych jest powinowactwo wzajemne cząstek fazy rozproszonej do cząstek ośrodka dyspersyjnego.

Wynikiem silnego oddziaływaniu (dzięki silom van der Waalsa lub prze/ wiązania wodorowe) jest zjawisko solwatacjl. tj. otaczania cząstki koloidalnej cząstkami ośrodka rozpraszającego. Takie roztwory nazywa się układami liofilowymi lub koloidami liofilowymi. Przykład budowy cząstki koloidalnej przedstawiono na rys. 132. Granule mają dodatni ładunek elektryczny. Jądro każdej granuli lego zolu składa się z S1O2, 2 tym że liczba cząsteczek S1O2 zawarta 1 każdym jądrze jest bardzo duża (np. n). Powierzchnia jądra, reagując z otaczającym ją środowiskiem, przyciąga powstałe cząsteczki H2S1O3 w liczbie y (y < n). Praktycznie biorąc, aniony kwasu krzemowego SiOj^- (np. x jonów) oraz wszystkie niezdysocjowane cząsteczki H2S1O3 (z ■ | - g| są adsorbowane przez jądro mi-celi I tworzą wspólny ośrodek. Jony wodorowe H~ (w liczbie 2x) znajdują się w roztworze otaczającym ten ośrodek i koncentrują się dokoła niego (powloką dyfuzyjna). Skład chemiczny tak ukształtowanej miceli przedstawiono na rys. 132. Brak zjawiska solwatacji lub jego ograniczony zasięg warunkuje powstawanie koloidów liofobowych.

Silna sołwatacja cząstek rozproszonych stabilizuje okład dyspersyjny i maże warunkować ważną cechę koloidów liofilowycfa - tiksotropię.

Zjawisko tikaotropli niektórych koloidów jest związane z izotemdcttjM przechodzeniem żelu w zol przy wstrząsaniu - żel się upłynnia, a pozotfawkK ny w spokoju znów przybiera strukturę hardziej sztywną, przechodząc pO«Wlli