5 (845)

5

Proces plastycznego płynięcia kołnierza, charakteryzujący się zmniejszaniem zewnętrznej jego średnicy D,, rozpoczyna się przy sile P_k^pl. Następnie siła P_k wzrasta wskutek umacniania zachodzącego w odkształcanym na zimno materiale oraz wskutek zwiększania się grubości blachy w zewnętrznej części kołnierza. Jednocześnie jednak zmniejszanie się szerokości odkształcanego kołnierza, którego zewnętrzna średnica D, zbliża się stopniowo do jego średnicy wewnętrznej d, przyczynia się do spadku oporu plastycznego. W rezultacie obu tych zjawisk P_k, po osiągnięciu wartości P_k^max, maleje do zera wtedy, gdy cały kołnierz przekształci się w walcową część wytłoczki.

1.1.3.    Rozciąganie dna wytłoczki

Przyjmujemy, że dno wytłoczki ma postać miseczki nasadzonej na stempel (rys.3). Dno jest obciążone siła osiową P_d, równomiernie rozłożoną wzdłuż jego obwodu i zastępującą oddziaływanie kołnierza wytłoczki.

Rozpatrzmy przebieg odkształcania się dna pod wpływem działania siły P_d. Jeżeli siła ta osiągnie wartość P_d^pl, wówczas materiał przechodzi w stan plastyczny. Rozpoczyna się proces plastycznego rozciągania płaskiego dna oraz jego ścianek walcowych. W rezultacie następuje wzrost wysokości dna h_d kosztem pocienienia ścianek. Wraz ze wzrostem wysokości h_d zmienia się również siła osiowa P_d, co przedstawia wykres we współrzędnych P_d-h_d na rys.3. Początkowy wzrost siły P_d jest spowodowany intensywnym umacnianiem się materiału. W momencie gdy siła ta osiągnie krytyczną wartość P_d^zr, następuje przewężenie ścianek bocznych, prowadzące do pęknięcia. Pęknięcie to ma miejsce najczęściej na zaokrąglonej krawędzi, gdzie grubość ścianki jest najmniejsza.

1.1.4.    Wady wyrobów wytłaczanych

Przy projektowaniu i realizowaniu procesu wytłaczania blach należy stale pamiętać o dwóch zjawiskach stanowiących przeszkodę w otrzymaniu prawidłowych wy tłoczek. Są to:

a - pękanie wytłoczki w czasie tłoczenia (rys.4a), b - fałdowanie kołnierza wytłoczki (rys.4b).

Rys.4. Wady wyrobów wytłaczanych:

a - pękanie wytłoczki w czasie tłoczenia, b - fałdowanie kołnierza wytłoczki.

Omówimy teraz kolejno warunki, w których występują te zjawiska oraz środki zmierzające do ich wyeliminowania.

J