IMGv35

Istotę procesu s urdowycho wawczego najcelniej charakteryzuje O. Krdhnert B wymieniając cztery jego najistotniejsze cechy:

E totalność, obejmującą potrzebę kształcenia osób z uszkodzonym słuchem w okresie przedszkolnym, szkolnym i poezkoILnym,

—    „sztuczność”, polegającą na konieczności stosowania specjalnych metod i środków dydaktycznych w celu „...przezwyciężenia przepaści między brakiem mowy a jej posiadaniem”. Na sztuczność tego procesu i składają się: a) stosowanie bodźców wzrokowych, wiibracyjno-taktylnych I i motor ycznych, podczas gdy normalnie nauka mowy zaczyna się w krę- j gu: mowa i słyszenie, słyszenie i mowa, b) świadome, celowe, reflek- • syjne przyswajanie języka przez „ćwiczenie mowy”, które u słyszącego j dziecka odbywa się spontanicznie, c) „świadome mówienie”, polegające J na stałej kontroli mowy postrzeganej u innych a mowy wyrażanej przez | siebie,

—    dwuaspektowość kształcenia języka, ściśle związana z jego 1 „sztucznością”. Zadanie szkoły polega nie tylko na przekazaniu pojęć 1 i farm językowych, lecz także na wyrobieniu biegłości w mówieniu, j Jest to warunek akceptacji osoby z uszkodzonym słuchem przez sły- I szących,

—    autonomiczność w kształceniu języka osób niesłyszących, którą ■ określa totalność, sztuczność i dwuaspektowość.

Swoistość procesu dydaktyczno-wychowawczego w surdopedagogice 9 charakteryzuje postępowanie rewalidacyjne, którego ęeftem jest rozwój ] rozumiany jako postulowany przyrost wiadomości, umiejętności i nawyków oraz jako uczenie się,"zgodnych ź oczekiwaniami społecznymi,'! sposobów zaspokajania potrzeb i dążeń, a także internalizacja wartości | i ideałów — co w perspektywie winno ułatwić osobie niesłyszącej mo- j żliwie pełną samorealizację.

Indywidualny projekt rozwoju osobowości jednostki z uszkodzonym | słuchem powinien uwględniać także odpowiedni program dydaktyczno- 1 -wychowawczy, którego ważnym zadaniem jest przeciwdziałanie w *t ó r-r M 3 y m konsekwencjom uszkodzenia słuchu. Mogą one dotyczyć rozwoju 1 fizyczneg o,/ ii myś 1 cfw^_e'g o, ~e m7)ć jonalnego oraz prze ja- 1 wiać się w postaci niskiego poziomu dojrzałości społecznej. J Przeprowadzone przez wielu autorów badania wyka2ąły, że we wszyst- ^ kich tych zakresach rozwoju osobowości może się uwidocznić wpływ \ uszkodzenia pierwotnego, jakim jest uszkodzenie słuchu. Tak więc | w zakresie:

—    rozwoju fizycznego dzieci niesłyszące często charakteryzuje 1 mniejsza sprawność motoryczna w porównaniu z dziećmi słyszącymi,

■ O. Króhnert, Die sprachliche Bildung des Geh&rlosen. Geschichte, Entwic-kiung und Gegenwartige Problematik, Weinheim 1968, s. 215—227, oraz razwi-męcie H problematyki: B. Hoffmann, Rewalidacja niesłyszących, jw., s. 84.

szczególnie pod wzg£ędero szybkości RB■ I wołane tą samą przyczyną, która uszkodziła zmysł dtttk upośledziła ośrodki zawiadujące rmwn'oj— sprMnttMrl|||^^^^fe kreślą się także wpływ stymulacji językowej Jest to tym bardziej ważne, te rozwój funkcji za jedną z dróg dojrzewania człowieka ^M,

—    rozwoju umysłowego stwierdza ■§ u

w .porównaniu ze słyszącymi, poziom czynności    _

umiejętności tworzenia i rozumienia pojąć i to

wania testów niewerbalnych, sztywność myflenla^

w myśleniu oraz kurczowe trzymanie się wyuczonych wasSMrj^^^^l

wań, zubożenie procesów poznawczych w wynflm

kowych,

—    rozwoju emocjonalnego stwierdza się w porównaniu z ŚŚ^MKB| słyszącymi egocentryzm, niedojrzałość emocjonalną.

chowaniu, zubożenie doznań emocjonaślBydl i

może występować poczucie lęku i bezradności w wynflBB

otoczenia społecznego, przy czym zaburzone poczucia

rodzi się szczególnie z braku akceptacji dziecka z us2ŚuxbonyttTv!)(^^^|

przez matkę, ponadto twierdzi się, że dzieci, które nie słyną oś iffodafr*

nia są lepiej przystosowane emocjonalnie niż osoby, które

w późniejszych latach, gdyż nie zdają sobie

Pod tym względem osoby niedosłyszące są w

tuacji, gdyż zdają sobie sprawę, że znajdują się pomiędzy

talną głuchotą a słyszącymi, co może ujemnie wpływać aa isk

ważenie emocjonalne

—    dojrzałości społecznej w porównaniu z dziećmi słyszącymi Jtwissy dza się jej obniżanie wraz z wiekiem*, egocentryzm 9 i BSStMŚMjB adaptatywne, wynikające z przymusowej zależności *•. Wzłąwajf jjfl uwagę, że dojrzałość fizyczna, umysłowa, emocjonalna i ąpolseass^jlH nostki umożliwia w efekcie wzrost niezależności i samodzielności m dejmowaniu celów i zadań życiowych oraz pełnieniu róśnarśkMk;;flj|

^u Patrz H. R. Mykiebust, The Psychologu of dtmfness Seeond editisa. 1IMK York and London 1964, s. .180—201 oraz J. Smoleńska, Wpływ głuchoty m JIBM .stawowe funkcje umystowo-ruchowe [w] T. Gałkowski. I. Kunicka-#Tiiiaor, J. Soe* leńska, Psychologia dziecka głuchego, Warszawa 197C; H Prnarłłi, Motor gMIjg and the deaf: Research implications, American Annals oC the Deaf~\ Junt IM nr 3.

¹⁸ J. Smoleńska, Niedosłyszący [w] T. Gałkowski. I. Kunścka-Kaśtoą, J. ŚMBtoj leńska, Psychologia.... jw.. s. 279—280.

^lł H. R. Myiklebuat, The Psychologu—, jw., s. 204—212.

^1T L. Altschuler, Psychological consideralum m the school ąiJH rican Annals of the Deaf” 1962,107. u Tamże.