page0325

321

wpływało bądź pośrednio, bądź też bezpośrednio na urobienie poglądu na istotę procesów życiowych.

Około tego czasu wystąpił Hermann Lotze (1842) z krytyką silną poglądów biologicznych Reila, Treviranusa, Auten-rietha, Henlego i Stahla, i oświadczył, że nie przyjmuje żadnej »siły życiowej«, bo ani przy mieszaniu się pierwiastków, ani przy tworzeniu się kształtów w organizmach nie istnieją fakta, nie pozwalające poczytywać organizmu za wynik sił mechani-•cznych, połączonych ze sobą w pewien sposób ściśle określony. W 6 lat później (1848) wystąpił Du Bois Reymond *) z ostrą krytyką poglądów witalistycznych Jana Mullera; śladami Rey-monda poszli dwaj jego przyjaciele: Ernest Briicke²) oraz Rudolf Yirchow³). W imię nienaruszalności zasady energii wystąpił Helmholtz⁴) przeciwko przyjmowaniu jakiegokolwiek czynnika życiowego, któryby nie był dziełem energii chemiczno-fi-zycznej. Badając pracę mięśni wykazał Helmholtz zużywanie się zdolnych do utlenienia substancyi organicznych w czasie pracy mięśnia; nadto skonstatował on wytwarzanie się ciepła w mięśniu czynnym, a stąd łatwo nasuwał się wniosek, że praca w organizmie zwierzęcym może się odbywać tylko kosztem utraty sił, mianowicie siły napięcia chemicznego, która się zawiera w substancyach utlenianych. Odkryte prawo substytucyi pierwiastków chemicznych w związkach oraz uzyskanie drogą syntezy sztucznej dalszych związków organicznych (kwas mrówczany, jabłkowy itp.) skłoniły Kolbe’go ⁵) do twierdzenia, że ciała organiczne powstają wprost z nieorganicznych po dokonaniu w tych ostatnich bardzo prostego podstawienia niektórych pierwiastków. Te idee znalazły propagatora niezmiernie gorliwego w osobie Ernesta Haeckla⁶), podług którego »wszystkie zjawi-

') Por. jego: Untersuchungen uber tierische Elekt,ricitat. Berlin 1842.

^J) Briicke: Vorlesungsn iiber Physiologie. Wien 1873.

^s) R. Vircho\v: Vier Reden iiber Leben und Kranksein. I. Uber die inechanische Auffassung des Lebens. Berlin 1862, str. 13.

⁴)    H. von Helmholtz: Uber den Stoffverbrauch w&hrend der Mu-■skelaktion. Miillers Arch. 1845. Por. także: Carl Ludwig: Lehrbuch der Physiologie des Menschen. Heidelberg 1882.

⁵)    H. Kolbe: Uber den natiirlichen Zusammenhang der organischen mit den anorganischen Verbindungen. Liebigs Annalen der Chemie. Bd. 113. 1860.

⁶)    Por. Ernest Haeokel: Gesammte Vortrage 1878 79, t. II, str. 19,

.X. Gabryl: Filozofia przyrody.    21

http://rcin.org.pl