IMGw25

może ulec zawieszeniu wtedy, kiedy pojawi się możność realizacji innych, ważniejszych dążeń, bądź też pod presją otoczenia, kiedy działa lęk przed ujawnieniem tej wrogości przed innymi. Tak więc nawet postawy o względnie skrystalizowanym komponencie behawioralnym nie zawsze muszą prowadzić do zachowań zgodnych z odpowiednimi dyspozycjami, dyspozycje te bowiem mają z reguły charakter dyspozycji warunkowych — przekształcenie się ich w odpowiednie działania dokonuje się w pewnych tylko, mniej lub bardziej jednoznacznie określonych w naszej świadomości warunkach.

Nie jest tu bez znaczenia ogólniejsza skłonność działającego do realizowania swoich dążeń czy norm w ogóle, bądź też nawyk do realizowania zachowań wyznaczonych przez komponenty behawioralne jego postaw. Warto przypomnieć tu przy okazji banalną prawdę z zakresu naszych potocznych intuicji psychologicznych — a mianowicie, iż ludzie różnią się w ogólnej skłonności do realizowania podjętych zamiarów (co się kiedyś tradycyjnie określało mianem woli), czy też w swej ogólnej tendencji do realizacji norm uznawanych przez siebie za słuszne, co w języku potocznym nazywa się czasem i niezbyt naukowo zgodnością zachowań z posiadanymi zasadami. Myślę, iż ewentualna teoria postaw musi znaleźć aparaturę pojęciową dla analizy tych istotnych relacji między postawami i wynikłymi z nich zachowaniami.

Warunkiem niezbędnym budowy takiej teorii opisującej związki między postawami a zachowaniami, która by się nadawała do przewidywania zachowań na podstawie diagnozy postaw ludzkich, jest takie rozumienie komponentu behawioralnego postawy, które by umożliwiło chwytanie związków empirycznych a nie definkyjno-tautologicznych relacji między stanem psychiki działającego w odniesieniu do przedmiotu postawy a zachowaniami przez tę postawę wywołanymi. Należy toięc pojmować komponent behawioralny tak, aby określone, wywołane przezeń zachowanie nie wchodziło do jego definicji.

| Zagadnienie przewidywania zachowań w oparciu o trafną diagnozy postaw — jest od wielu lat przedmiotem zainteresowania i zarówno teoretyków jak i badaczy empiryków, zajmujących się postawami, przy czym z reguły ujmowano je w postaci następującej: w jakim stopniu pewna wyraźna w postaci słownej po-.

«• 51