skanuj0006 (335)

wielkie, jedynie krótko żyjący Jules Laforgua był poetą większej klasy), bądź też na okre| ślenie nurtu szerszego, do którego zalicza sid poetów bez porównania wybitniejszych — ich inspiratorów, mianowicie Baudelaire’a, Rimbaud da, Mallarmego, oraz ich kontynuatorów, dd jakich należeli Paul Valery, Oskar Miłosz i Jean Cocteau. W tym drugim rozumieniu symbolizm jest prądem rozciągającym się »i lat ponad osiemdziesiąt, a w swej fazie początl kowej, i zarazem najważniejszej, wyodrębniaj nym tylko ex post.

Największe znaczenie program symbolistycz; ny osiągnął w Rosji. Był tu żywotny międzj pierwszymi latami dziewięćdziesiątymi a roi kiem 1910, ale również w akmeizmie, którj przyszedł po nim, można widzieć jego przedłui zenie. Łącząc indywidualności tej miary c< Aleksander Błok, Andrej Bieły, Wiaczesław Iwanow oraz stanowiąc punkt wyjścia dla ak meistów — Anny Achmatowej i Osipa Mandefl sztama — symbolizm odegrał rolę przełomowi w dziejach poezji rosyjskiej, a jednocześni* poprzez swe ambicje filozoficzne > wywar] ogromny wpływ na całą rosyjską kultur* umysłową przedrewolucyjnej epoki.

W Polsce natomiast symbolizm nie uksztal tował się jako odrębny prąd. Jego ideały pozoj stały tylko składnikami postaw poetyckie! Młodej Polski (przejawiły się zwłaszcza u Wa cława Rolicza-Liedera, Leopolda Staffa, Brom sławy Ostrowskiej). Stanowiły też one główni] refleks lektur francuskich, ą w poetyckiej praktyce wspierały przede wszystkim rozwój liryki pnpresyjno-nastrojowej, jaka w symbd lizmie’europejskim zajmowała miejsce mnia ważne. Dziś za symbolistę najbardziej w Pcheł twórczego uważa się Leśmiana, który w swyda esejach o poezji pokrewny był w znacznej miej rze teoriom rosyjskim, zaś w samej twórczości

z uprawnień, jakie symbolizm przyznał poecie - uprawnień badacza natury świata — zrobił najśmielszy użytek. Leśmian jednak nie brał żadnego udziału w formowaniu problematyki polskiego symbolizmu.

Istotne jest pytanie, jakie znaczenie miały koncepcje i praktyki symbolizmu dla rozwoju form, w których dziś występuje poezja. Otóż niezależnie od rozmaitości, jaką symbolizm odznaczył się na gruncie różnych literatur narodowych, jego stałą myślą przewodnią było przekonanie, że poezja jest szczególną formą zgłębiania ważnych treści bytu i że posłannictwo to spełnia poprzez szczególny sposób, w jaki posługuje się językiem. Symbolizm po raz pierwszy pytanie o istotę poezji związał stanowczo z, pytaniem o istotę słowa poetyckiego. W każdym z krajów wymienionych powyżej symbolizm nastąpił po okresie, gdy dominowała poezja opisująca i emocjonalna, która dążyła dó wyrazistości wysłowienia, dbała

0 swe dyskursywne wartości i usiłowała oprzeć porozumienie z czytelnikiem na odwoływaniu Nię do potocznych sentymentów. We Francji hył to okres parnasizmu i sentymentalizmu w guście mieszczańskim, w Rosji — wodnistej poezji obywatelskiej, w Polsce — poezji na modłę pozytywistyczną deklaratywnej lub powtarzającej przystępniejsze wzory romantyczne. Dla symbolistów w każdym z tych rodzajów twórczości zawarte było wyrzeczenie się tego, co stanowi rzeczywistą misję poezji. Moreas w swym artykule programowym pisał: „Wroga dydaktyzmowi, deklamacji, fałszywej uczuciowości, obiektywnemu opisywaniu, po-ezja symboliczna stara się przybierać Ideę w formę zmysłową [...]. W sztuce tej więc obrazy przyrody, działania ludzkie, wszelkie zjawiska