IMGw30

wiednich działań, z sytuacją rzeczywistą, jaka zaistnieje (bądź też jakiej badany w oparciu o swe działania oczekuje) w przyszłości. Zamiary oparte na nierealistycznych oczekiwaniach, dotyczące przyszłych warunków raczej nie mogą być podstawą przewidywań, gdyż nie będą spełnione warunki, których zajście zakłada posiadacz postawy.

Dyrektywa: pytać nie tylko o sam zamiar, ale też i o oczekiwane okoliczności jego realizacji, a ponadto próbować ocenić trafność tych oczekiwań.

d)    Należy też pamiętać, iż podjęcie odpowiednich działań zależne jest od zaistnienia czynników osobistych i sytuacyjnych, sprzyjających bądź umożliwiających realizację zamiaru i brak czynników przeciwstawnych tej realizacji bez względu na to, czy badany zdaje sobie sprawę z ich roli. Posiadanie odpowiedniej ilości pieniędzy jest warunkiem niezbędnym kupna bardziej kosztownego towaru, brak ich może definitywnie przekreślić zamiar kupna. Posiadanie żony i dzieci przed rozpoczęciem studiów utrudnia, choć nie uniemożliwia, realizację zamiaru studiowania. Posiadanie odpowiednich uzdolnień ułatwia je wyraźnie.

Nasuwa się więc dyrektywa — rozważyć, jakie czynniki sytuacyjne mogą być w świetle znanej już wiedzy warunkami niezbędnymi lub sprzyjającymi realizacji zamiarów, a jakie mogą przeciwdziałać, i stwierdzić, jaka jest szansa ich działania w każdym przypadku.

e)    Niemniej istotne jest działanie czynników psychicznych skłaniających do zachowań w tym samym kierunku, co zamierzone działania, i brak czynników działających w kierunku przeciwnym. Jeżeli zamierzone zachowanie zgodne jest z potrzebami planującego, jego normami, wartościami i upodobaniami, podnosi to niepomiernie szansę przewidywań, iż zachowa się tak właśnie. Jeśli idzie wbrew tym upodobaniom, potrzebom czy wartościom — szansa realizacji zamiaru zmniejsza się wyraźnie. Tak więc, jeśli ktoś podjął pewną decyzję na skutek presji otoczenia czy chwilowego nastroju, ale jest ona niezgodna z jego rzeczywistymi postawami czy wartościami, to szansa realizacji tej decyzji również się zmniejsza.

Dyrektywa metodologiczna: próbować ulokować zamiary w możliwie szerokim kontekście wartości, potrzeb, upodobań

55