9752256496

wiednich działań legislacyjnych²⁸, zmierzających do zmiany sprzecznych z Konwencją przepisów ustawodawstwa krajowego. Wpływ orzeczeń Trybunału na postępowanie karne bezpośrednio normuje art 540 § 3 k.p.k. - postępowanie (sądowe, zakończone prawomocnym orzeczeniem) wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską.

Zgodnie z postanowieniami Konstytucji RP wolność człowieka podlega ochronie prawnej. Jednak w demokratycznym państwie nie mogą istnieć prawa i wolności o charakterze bezwzględnym i absolutnym²⁹. Polska ustawa zasadnicza w art 31 ust 3, dopuszcza ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw. Ograniczenia te mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Powyższe unormowanie stanowi konstytucyjną legitymację dla organów procesowych do stosowania środków zapobiegawczych, w tym tymczasowego aresztowania. Formalną przesłanką jest wymóg wyłączności ustawy w ustanawianiu ograniczeń, a materialną przesłanką - konieczność ograniczeń tylko dla ochrony jednej z sześciu wartości enumeratywnie wymienionych w tym przepisie³⁰. Zakres ograniczeń jest więc limitowany. Trybunał Konsty-

²⁸    S. Waltoś, Proces, s. 570.

²⁹    Zob. wyrok S.A. w Lublinie z 24 sierpnia 1998 (II AKz 306/98), OSA 1999, nr 9, poz. 66.

tucyjny stwierdził w jednym z orzeczeń, że przesłanka konieczności ograniczenia powinna być rozumiana, jako wymóg stosowania skutecznych środków prawnych i niezbędnych, a więc rzeczywiście służących realizacji zamierzonych przez prawodawcę celów. W przypadku tymczasowego aresztowania tym celem będzie zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania. Z kolei niezbędność należy rozumieć jako korzystanie z środków jak najmniej uciążliwych dla podmiotów, których wolność ulegnie ograniczeniu. Ingerencja w sferę wolności osobistych oskarżonego powinna pozostawać w odpowiedniej proporcji do celów, których ochrona uzasadnia dokonane ograniczenie³¹. W innym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny orzekł o przydatności odpowiedzi na trzy pytania przez ustawodawcę - czy wprowadzona regulacja ustawodawcza jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków, czy regulacja ta jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego oraz czy efekty wprowadzonej regulacji pozostaną w proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na obywatela³². Prawidłowo rozumiana przesłanka konieczności zawiera zatem postulat niezbędności, przydatności i proporcjonalności wprowadzanych ograniczeń³³. Trafnie wskazuje się w doktrynie prawa konstytucyjnego, że ograniczenia, o których stanowi art 31 ust 3 ustawy zasadniczej, muszą być obiektywnie uzasadnione³⁴. Taki pogląd wywodzi się przez odesłanie do art 2 Konstytucji, stanowiącego, że Rzecz-

³¹    Wyrok TK z dnia 12 stycznia 1999 r. (P 2/98), OTK ZU 1999, nr 1, poz. 2.

³²    Wyrok TK z dnia 26 kwietnia 1995 r. (K 11/94), OTK 1995 cz. I, poz. 12.

³³    J. Skorupka, Konstytucyjny i konwencyjny standard.., s.57.

³⁴    D. Dudek, Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe _orcsztovvome_;Lublinl999_is_;109^^^^^^^^^^^_

Wiedza Prawnicza nr 1/2010 Strona 15