66 (204)

ĆWICZENIE 9

MIKROSTRUKTURY STOPÓW UKŁADU METASTABILNEGO ŻELAZO-CEMENTYT

Poznanie mikroskopowej budowy fez i strukturą występujących w stopach układu żela-zo-cementyt w temperaturze otoczenia w stanie wyżarzonym.

Spośród licznych stopów technicznych szczególne znaczenie praktyczne mają stopy żelaza z węglem, obejmujące stal, staliwo i żeliwo. Są to materiały o podstawowym znaczeniu technicznym produkow^ane w bardzo dużych ilościach.

Wykres równowagi układu żelazo-węgieł powinien obejmować cały zakres, tj. od czystego żelaza do czystego węgla, ale zwykle posługujemy się tylko jego częścią do 6,67% wag. C. Taką zawartość węgla ma węglik metastabilny żelaza Fe3C zwany cementytem, a stopy bogatsze w węgiel nie mająjuż praktycznego znaczenia. Tę część wykresu nazywa się żelazo-cementyt, a wskutek nietrwałości cementytu jest używana też druga nazwa - wykres równowagi metastabilnej.

Znajomość tego wykresu jest konieczna do poznania struktury' stali i żeliwa, a również temperatury obróbki cieplnej.

9.2. Fazy i składniki strukturalne stopów układu żelazo-cementyt

Wykres układu żelazo-cementyt został opracowany przez Chipmana i jest zawarty w PN-93/H-01200 - rys. 9.1. Na wykresie poszczególne punkty charakterystyczne oznacza się zawsze jednakowymi dużymi literami, a odpowiadające im współrzędne padano w tabelce na tym rysunku. W układzie tym występują następujące fazy: ferryt, austenit, cementyt i ciekły roztwór węgla w żelazie. Jako składniki strukturalne występują mieszaniny tych faz: eutektyczna złożona z austenitu i cementytu oraz eutektoidalna składająca się z ferrytu i cementytu.