6 (752)

192

etote Unia celna jako podstawowy etap integracji europejskiej

dochód państwa w postaci cła pobieranego od zwiększonej ilości towaru 2 nabywa-nego z kraju C (zakładamy doskonałą elastyczność cenową popytu i podaży) Ten dodatkowy dochód państwa jest zaznaczony jako pole e.

UNIA CELNA I SKUTKI JE] WPROWADZENIA W WARUNKACH GOSPODARKI MONOPOLISTYCZNEJ

Zaprezentowane skutki utworzenia unii celnej w warunkach wolnej konkurencji wskazują jednoznacznie na pozytywne efekty procesu gospodarczej integracji regionalnej. Należy jednak pamiętać, że we współczesnym świecie tylko w niewielu obszarach możemy jeszcze obserwować wolnorynkową organizację gospodarki. W zdecydowanej większości mamy do czynienia z oligopolami bądź monopolami. W tej części rozważań spróbujemy zatem wyjaśnić, jakie są skutki utworzenia unii celnej dla tej formy rynku.

Załóżmy, że: mamy do czynienia z dwoma krajami, w obu występuje monopolistyczna organizacja rynku, popyt na takie same towary w obu krajach jest

RYSUNEK 10

SKUTKI UTWORZENIA UNII CELNE]

W WARUNKACH GOSPODARKI MONOPOLISTYCZNE]

a) Pojedynczy kraj

Po — cena towaru przed wprowadzeniem unii celnej,

Pi — cena towaru po wprowadzeniu unii celnej,

C — koszt krańcowy,

DD — krzywa popytu stanowiąca sumę krzywych popytu il_t i d₂. Ź r ó d i o: Jak rysunku 7.

b) Dwa kraje (unia celna)

Unia celna i jej efekty w procesie integracji regionalnej *rrr analiza jakościowa

193

takiej samej wielkości, każdy z producentów ma takie same koszty stałe i takie same koszty krańcowe.

Skutki wprowadzenia unii celnej w warunkach gospodarki monopolistycznej ilustruje rysunek 10. Z rysunku tego wynika, że po utworzeniu unii celnej cena towaru spadła z P₀ do P_u zarówno w pojedynczym kraju, jak i w unii. Jest to efektem tyzrostu z jednej strony konkurencji, a z drugiej — produkcji.

Na rynku zintegrowanym nowa wielkość produkcji to <2i> a cena — P_u natomiast przed wprowadzeniem unii celnej produkcja wynosiła <2o (i była równa 2q₀), a cena — P₀. Warto zauważyć, że q_x jest równe 1/2<2,.

Pozytywne efekty utworzenia unii celnej dla pojedynczego kraju ilustruje rysunek lOa, a efekty dla unii celnej — rysunek lOb. Dla unii celnej spadek cen towarów powoduje wzrost nadwyżki dla konsumentów wyrażony polami A + B. Nadwyżka dla producentów ulega natomiast zmianie. Przed utworzeniem unii celnej była ona określona przez sumę pól A + C (była efektem istnienia ceny monopolowej wyższej niż krańcowy koszt wytwarzania C), po powstaniu unii celnej zaś nadwyżka dla producenta jest określona sumą pól C + D.

Po przeanalizowaniu rysunku 10 można stwierdzić, jakie są rezultaty utworzenia unii celnej w warunkach gospodarki monopolistycznej (tablica 4).

m

TABLICA 4

REZULTATY UTWORZENIA UNII CELNE] W WARUNKACH GOSPODARKI MONOPOLISTYCZNE]

"W^1-*-—-•-—-—- Rezultaty	Przed utworzeniem	Po utworzeniu
	unii celnej	unii celnej
Zysk producentów	A + C	D + C
Nadwyżka dla konsumentów		A + B
Efekt dla krajów przystępujących do unii -■-■■■■jn, . .............................................................	A + B-(A-D) = B+D

Bez wątpienia utworzenie unii celnej w warunkach gospodarki monopolistycz-nej-przynosi skutki pozytywne.

EFEKTY EKONOMICZNE INTEGRACJI REGIONALNEJ W WARUNKACH GOSPODARKI MONOPOLISTYCZNEJ

W literaturze przedmiotu często są analizowane skutki tzw. integracji częściowej w warunkach gospodarki monopolistycznej. Mamy z nią do czynienia wtedy, kiedy koszty transportu T ograniczają mobilność towarów między poszczególnymi krajami. W takiej sytuacji efekty ekonomiczne utworzenia unii celnej będą mniejsze niż wówczas, gdy ograniczenie to nie występuje (rysunek 11).