89

Narzqdy rozrodcze zwierzqt

Narzqdy męskie

Narządy żeńskie

Bezkręgowce

Gonady: jadra

•    brak u gąbek,

\ u nicieni z reguły jądro pojedyncze,

•    u form obojnaczych, jak np. u niektórych mięczaków występuje gonada obojnacza.

Drogi wyprowadzające: nasieniowody.

... u dwuwarstwowców brak, u pierścienic i niektórych mięczaków rolę dróg wyprowadzających odgrywają nefrydia.

Narząd kopulacyjny: oracie.

brak u dwuwarstwowców, małży, większości pierścienic i niektórych stawonogów, szczecinki płciowe u nicieni, przekształcone odnóża u niektórych stawonogów, przekształcone ramię u głowonogów. Narządy dodatkowe: pęcherzyki nasienne, gruczoły dodatkowe, przewody wytryskowe

Gonady: jajniki brak u gąbek,

u form obojnaczych, jak np. u niektórych -czaków występuje gonada obojnacza

Drogi wyprowadzające: jajowody.

u dwuwarstwowców i niektórych pierścienic t -u pierścienic i niektórych mięczaków rolę cr-. wyprowadzających odgrywają nefrydia Magazynowanie jaj: macica.

brak u dwuwarstwowców i pierścienic, u form jajożyworodnych w macicy rozwó| _;c. rodków (np. niektóre stawonogi i nicienie), Narząd kopulacyjny: pochwa.

brak u dwuwarstwowców, pierścienic, moc. i niektórych stawonogów,

u głowonogów jej rolę odgrywa jama płac-.

Narządy dodatkowe: zbiorniki nasienne, o, -czoły żółtkowe, gruczoły skorupowe.

u samic niektórych owadów pokłaaelke do składania jaj.

Zapłodnienie: wewnętrzne, zewnętrzne, u hermafrodytów krzyżowe.

Strunowce

Gonady: parzyste jadra.

u niektórych osłonie i niektórych ryb gonady obojnacze,

Drogi wyprowadzające: nasieniowody. u osłonie i bezczaszkowców brak.

Narząd kopulacyjny: prącie

występuje u niektórych ryb, niektórych ptaków, u gadów i wszystkich łożyskowców,

u większości ptaków funkcję kopulacyjną pełni kloaka.

Narządy dodatkowe: pęcherzyki nasienne, gruczoły dodatkowe, przewód wytryskowy.

kloaka — stanowi końcowy odcinek dróg płciowych u płazów, gadów, ptaków i stekowców, cewka moczowa — u ssaków wyprowadza z prącia mocz lub nasienie.

Gonady: jajniki

u niektórych osłonie gonady obojnacze, u ptaków funkcjonuje tylko lewy jajnik. Drogi wyprowadzające: jajowody

brak u bezczaszkowców, większości os!o: i niektórych ryb,

u ptaków funkcjonuje tylko lewy jajowód. Miejsce rozwoju zarodka:

macica - jajożyworodne i żyworodne ryb*/ torbacze i wszystkie łożyskowce,

torba lęgowa u torbaczy i niektórych stekowce-jajowody - jajożyworodne i żyworodne dc:. jajożyworodne i żyworodne jaszczurki.

Narząd kopulacyjny: pochwo

kloaka połączona z pochwą - ptaki i gac>

Narządy dodatkowe: gruczoły śluzowe

gruczoły produkujące białko i osłony jajc'-e -formy jajorodne i jajożyworodne,

zbiorniki nasienne - niektóre ryby, płazy, gez-kloaka - końcowy odcinek dróg płciowych u stażów, gadów, ptaków i stekowców. Zapłodnienie: zewnętrzne lub wewnętrzne

Rozwój zarodka - zaplemnienie i zapłodnienie

Zcplemnienie poprzedza proces zapłodnienia. W przypadku zapłodnienia zewnętrznego zaplem-■\enie polega na zbliżeniu się plemników do niezapłodnionych jaj. Przy zapłodnieniu wewnętrznym rcpiemnienie związane jest z wprowadzeniem plemników do dróg płciowych samicy.

Zapłodnienie u zwierząt polega na wniknięciu pojedynczego plemnika lub samej główki plem-•• ^cdo komórki rozrodczej żeńskiej. U ssaków po wniknięciu plemnika jądro oocytu dokańcza dru-; zadział mejotyczny. W kolejnym etapie tworzą się dwa haploidalne przedjądrza, tj.: przedjądrze -ęskie i przedjądrze żeńskie. Jest to tzw. faza przedjądrzy. W ostatnim etapie zapłodnienia docho-do kariogamii, czyli zlania się przedjądrzy, dzięki czemu powstaje diploidalne jądro zygoty.

Zapłodnienie    Fazo przedjądrzy    Połączenie przedjądrzy (kariogamio) - powstaje zygoto

Rozwój zarodka - bruzdkowanie

Zygota przechodzi serię następujących po sobie podziałów mitotycznych. Proces ten określany jest jako bruzdkowanie. Komórki powstające w czasie bruzdkowania to tzw. blastomery. Zarodek zbudowany z 8 do 32 blastomerów to morula. W dalszym rozwoju morula przekształca się w bla-stulę, przypominającą pęcherzyk. Wewnątrz blastuli znajduje się pierwotna jama ciała. U człowieka i u innych ssaków odpowiednikiem blastuli jest blastocysta. Ma ona formę pęcherzyka w środku, którego"'znajduje się grudka komórek nazywana węzłem zarodkowym.

ZYGOTA

zapłodnienie    ^    —>■ €)-€>-©-

O    ( _    blastomery _

MORULA

BLASTULA

pierwotna jama ciała - blastocel

Typy bruzdkowania

W czasie oogenezy w komórkach rozrodczych żeńskich gromadzi się żółtko, które stanowi mate-ricł zapasowy dla rozwijających się zarodków. Ilość zgromadzonego żółtka oraz sposób jego rozmieszczenia w jaju wywiera wpływ na przebieg bruzdkowania.

Typ jaja ________	bezżółtkowe (alecy-talne) lub skąpożółt-kowe (oligolecytalne) 9	średniożółtkowe (mezolecytalne) O	bogatożółtkowe (polilecytalneh^-*^ biegunowe / \ (telolecy- 1 talne) \ J	bogatożółtkowe (poli-lecytalne), centrole-cytałne (żółtko w / \ centralnej części)
Przebieg	blastomery jednako-	blastomery niejed-	podziały na biegunie	podziały na powierzch-
bruzdko-	we	nakowe	jaja	ni jaja
wania
	Ł i	0© ®	oo	000
Przykłady	szkarłupnle, niektó-	lancetnik, jeżów-	ptaki, gady, niektó-	stawonogi
	re gąbki, parzydeł-	ce, pierścienice,	re ryby, głowonogi
	kowce, osłonice,	mięczaki, płazy
---	strzykwy, ssaki