90 91

Połączenia kości goleni:

■    staw piszczelowo-strzałkowy,

■    więzozrost piszczelowo-strzałkowy (syndesmosis tibiofibularis),

■    więzadło piszczelowo-strzałkowe przednie,

■    więzadło piszczelowo-strzałkowe tylne,

■    błona międzykostna goleni.

Stawy stopy to duża liczba stawów powstała dzięki licznym kościom budującym stopę:

■    staw skokowo-goleniowy,

■    stawy międzystępowe,

■    stawy stępowo-śródstopne,

■    stawy międzyśródstopne,

■    stawy śródstopno-paliczkowe,

■    stawy międzypaliczkowe.

Staw skokowo-goleniowy przejmuje cały ciężar ciała przenoszony na stopę. Jest to staw jednoosiowy bloczkowy. Więzadła stawu skokowo-goleniowego:

■    więzadło przyśrodkowe lub trójgraniaste,

■    więzadło skokowo-strzałkowe przednie,

■    więzadło skokowo-strzałkowe tylne,

■    więzadło piętowo-strzałkowe.

Stawy międzystępowe:

■    staw skokowo-piętowo-łódkowy to inaczej skokowy dolny,

■    staw piętowo-sześcienny,

■    staw poprzeczny stępu, utworzony przez staw skokowo-łódkowy i piętowo-sześcienny.

■    staw klinowo-łódkowy.

Staw poprzeczny stępu, zwany stawem Choparta, stanowi staw skokowo-łódkowy i pię towo-sześcienny. Staw ten ma znaczenie historyczne ze względu na poziom odjęć stopy w przypadku zmian destrukcyjnych stopy.

Staw stępowo-śródstopny, zwany stawem Lisfranca, łączy kości klinowate i kość sześcienną z kośćmi śródstopia. Staw ten wzmocniony jest przez więzadła stępowo-śród stopne grzbietowe i podeszwowe oraz międzykostne. Staw Lisfranca, podobnie jak staw Choparta, jest stawem, na którego wysokości ustala się poziom odjęcia w przypadku zmian martwiczych palców.

Stawy śródstopno-paliczkowe łączą główki kości śródstopia z małymi panewkami pod staw kości paliczków bliższych.

Stawy międzypaliczkowe to stawy zawiasowe. Na małym palcu często następuje chrząstkozrost lub kościozrost w miejscu stawu międzypaliczkowego dalszego.

Palce stopy mają duże znaczenie w chodzeniu, a szczególnie paluch, na którym spoczywa masa ciała w ostatnim momencie przed oderwaniem się stopy zakrocznej od podłoża.

90 I ROZDZIAŁ XIV

Stawy stępowo-śródstopne i międzypaliczkowe posiadają największe znm /unia |•• • dologiczne. Zmiany patologiczne pod postacią podwichnięć i przykurczów powodują po jawianie się zmian skórnych stopy o charakterze nagniotków, modzeli i odcisków.

14.5. Biomechanika stopy

Podściółka tłuszczowa na podeszwie stopy jest zbudowana jak gąbka - zawiera twory wypełnione tkanką tłuszczową. Taka budowa powoduje, że podściółka może się spłaszczać do pewnego stopnia, ale jej dolna powierzchnia nie może się zetknąć z górną. Podściółka ma największą grubość na pięcie (2 cm), najmniejszą zaś na przyśrodkowej powierzchni stopy, ponieważ tam nie styka się z podłożem, ze względu na sklepienie ■topy. Przy staniu największy nacisk skierowany jest na piętę i na głowę I kości śródstopia, mniejszy na głowę V kości śródstopia.

Utrzymanie sklepienia stopy uzależnione jest od mięśni, więzadeł i ścięgien. Przy dotykaniu podłoża odruchowo kurczą się jedne, a rozciągają inne mięśnie, regulując odpowiednie napięcie promieni sklepienia stopy.

Przy postawie obunożnej obciążone są pięty i głowy I kości śródstopia. Przy staniu na jednej nodze obciążenie przenosi się na brzeg boczny stopy.

Sklepienie podłużne jest najsilniej podtrzymywane przez mięsień piszczelowy tylny i mięsień strzałkowy długi. Sklepienie podłużne składa się z pięciu łuków podłużnych. Trzy tuki przyśrodkowe biegną przez trzy kości klinowate i kość łódkowatą do kości skokowej oraz dwa łuki boczne przechodzą przez kość sześcienną do kości piętowej. Najważniejszym stabilizatorem sklepienia podłużnego jest pionowe ustawienie kości skokowej na kości piętowej.

Sklepienie podłużne stabilizowane jest przez:

■    więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe,

■    więzadło piętowo-sześcienne podeszwowe,

■    mięsień czworoboczny podeszwy,

■    ścięgno mięśnia piszczelowego przedniego,

■    ścięgno mięśnia piszczelowego tylnego,

■    rozcięgno podeszwowe,

■    ścięgno mięśnia zginacza długiego palucha,

■    więzadło podeszwowe długie,

■    ścięgno mięśnia zginacza długiego palców.

Sklepienie poprzeczne stabilizują łuki poprzeczne, wzmocnione przez:

■    ścięgno mięśnia strzałkowego długiego,

■    głowę poprzeczną mięśnia przywodziciela palucha,

■    więzadło stępowo-śródstopne.

U człowieka stawy stopy, w tym kości, więzadła i mięśnie, nie są w stanie pozostawać ()od stałym obciążeniom Mogą pracować z przerwami, a więc rytmicznie. Dlatego człowiek może przn/ winln godzin maszerować, ale nie potrafi przez tyle godzin stać

ROZDZIAŁ XIV I 91