91 (97)

odstawie danych empirycznych zgromadzonych w ramach wybranych studiów przypadków (dla potrzeb tego podrozdziału studia te odtworzone zostały wybiórczo⁹). Dokonując wielokrotnej jakościowej analizy zgromadzonego materiału empirycznego (zastosowane techniki badawcze opisa-_ne w rozdziale III, podrozdział 1) wyłoniłam następujące strategie projektowania przyszłości edukacyjno-zawodowej stosowane przez adoles-

centów:

-    strategię kondensacji („zawężania pola wyborów”), związaną z wczesnymi silnie sprecyzowanymi orientacjami edukacyjnymi i stosunkowo wczesnym skrystalizowaniem się zasadniczych zrębów orientacji zawodowej;

-    strategię addytywną („układania puzzli”), będącą wyrazem ukształtowanych orientacji edukacyjnych przy płynnej, niestabilnej sytuacji w obrębie orientacji zawodowej i stałym „testowaniu” poszczególnych projektów zawodowych, dodawaniu poszczególnych elementów szeroko pojętego projektu własnej przyszłości;

-    strategię stochastyczną¹⁰ („wyboru na chybił trafił” albo „zdania się na innych”), wywodzącą się z niesprecyzowanych orientacji edukacyjnych i podobnie niedookreślonych orientacji zawodowych (zamieszczone poniżej dwa przykłady takiego właśnie sposobu projektowania i kierowania swoją drogą edukacyjno-zawodową wskazują ponadto, że strategia tego typu może dać dwojakiego rodzaju efekty w zależności od jakości i siły wsparcia zewnętrznego udzielanego jednostce przez znaczących innych);

-strategie aktualistyczne w dwu wariantach: optymistycznym -strategię temporyzacji^{1 2} („przyjdzie czas, będzie rada”) oraz pesymistycznym - strategię pasywną („nie widzę dla siebie perspektyw”). W pierwszym wariancie przy dość dobrze zarysowanej orientacji szkolnej i całkowicie nieukształtowanej - zawodowej zauważalne jest świadome zwlekanie z podjęciem decyzji zawodowych, odraczanie przygotowania się do aktywności zadaniowej i podejmowanie decyzji dosłownie w ostat-^meJ chwili, co wprawdzie zmniejsza szansę odniesienia sukcesu, ale zarazem dostarcza korzystnych dla ego interpretacji ewentualnego niepo-

91

1

⁹    W kolejno pojawiających się studiach przypadków wykorzystano tylko te dane, któ-^re "kosiły znaczące jakości do dokonywania charakterystyki strategii projektowania °dukacyjno-zawodowego. Stąd nie we wszystkich przypadkach struktura opisu jest identyczna; dane uzyskane za pomocą zróżnicowanych technik nieistotne jednak z punktu "odzenia zamierzonego celu badawczego pominięto.

¹⁰    Stochastyczny mat. przypadkowy; (proces) którym rządzi przypadek; por. aleato-^r>czny (Słownik wyrazów obcych, red. Kamińska-Szmaj, Wydawnictwo Europa, 2001).

2

   Temporyzować (łac. tempus, D. Temporis = czas) daw. wyczekiwać sprzyjających ⁰ oliczności, stosownej chwili, zwlekać, ociągać się (Słownik wyrazów obcych, red. Tokar-^Skl* Warszawa 1980, PWN).