99soś

działanie estetyczne. Różnobarwne światło przesączające się przez wielkie okna potęguje wrażenie uduchowienia.

Konstrukcja.

Tak zupełnie nową w wyrazie organizację bryły architektonicznej umożliwił przewrót w kon-strukcji przygotowany przez styl romański. Już pod koniec romańszczyzny łuki półkoliste uległy lekkiemu załamaniu. Tak narodził się łuk ostry. W jego konstrukcji mniejsza jest siła rozporu na boki i znika stała zależność między jego wysokością a rozpiętością, zależność, która ograniczała dotychczas wysokość budowli. Obecnie działają przede wszystkim siły ciążące w dół, a wysokość luku przy określonej rozpiętości może być teoretycznie dowolna.

Kształt łuków ostrych bogacił się i przybierał różne formy (łuk Tudorów, ośli grzbiet, łuk ko-tarowy). Niemały wpływ miała tu różnorodność form luku w architekturze islamu.

Ewolucję przeszło również sklepienie krzyżowe (il. 89). „Szycia” powstałe w przecięciu kolebek zaczęto wyodrębniać w osobne żebra. Tak powstało sklepienie krzyżowo-żebrowe, moc

ny szkielet konstrukcyjny. Pola między żebrami wypełniały wysklepki. Takie sklepienie było o wiele lżejsze i nie wymagało już zupełnie pomocy ścian w podpieraniu. Ciśnienie w dół w czterech rogach sklepienia krzyżowo-żebrowe-go, opartego na łuku ostrym, wymagało tym solidniejszego podparcia, im budowla była wyższa. Rolę tę spełniały masywne filary międzynawowc pogrubione służkami. W tej sytuacji ściany stały się zbędne i zastąpiono je oknami.

^A 104. Katedra w Beauvais. Francja. XIII w.