9 (1052)

3.2. Pierwiastki w kosmetyce 49

reguluje pracę układu pokarmowego, w szczególności górnej części żołądka (lii — dolnej), eliminuje bakterie Helicobacier Pylon, powodujące owrzodzenia żołądka. Dawka dzienna Bi: 2-30 pg; doza terapeutyczna 50 pg-525 mg. Ochra bizmutowa Bi^Oi

0    barwie różowobrązowej stosowana jest jako pigment w kosmetykach kolorowych.

Chrom (Cr) to twardy srcbrzystonicbicski metal o t.t. 1920 C i t.w. 2300 C. Jest odporny na działanie czynników atmosferycznych i wody dzięki powstawaniu ochronnej warstwy tlenków. Minerały: chromit i krokoil. Cr(VI) jest toksyczny (rakotwórczy), natomiast Cr(III) — niezbędny do życia. Dawka dzienna Cr: dla dzieci 1-10 lal 30-150 pg. II 18 lat 100 200 pg; dla dorosłych 200 pg; doza terapeutyczna 200 3000 pg. Chrom pobudza metabolizm cholesterolu i węglowodanów — ułatwia przenikanie glukozy do wnętrza komórek, współdziała /. insuliną w regulowaniu poziomu cukru we krwi. W dawkach leczniczych chroni przed zaćmą, zalecany jest w kuracjach odchudzających. W postaci związków nieorganicznych chrom jest trudno przyswajalny, natomiast bio-chrom łatwo. W organizmie człowieka (70 kg) znajduje się ok. 6 mg Cr. Źródłem Cr są drożdże piwne i spożywcze, pełnoziamiste produkty zbozowc, kiełki pszenicy.

Biochroni. Największe stężenie chromu biologicznie czynnego występuje w drożdżach piwnych, znajduje się on również w czarnym pieprzu, kiełkach pszenicy, ziemniakach gotowanych w łupinie. Osoby po 45 roku życia, rekonwalescenci po złamaniach

1    operacjach powinni uzupełnić dietę chromem, np. 12 16 tabletek diożdży piwnych lub 3 łyżki drożdży dziennic.

Cyna (Sn) to srebrzystobiały metal, ciągliwy i kowalny, inlporny na korozję; t.t. 231.93 C. t.w. 2602 C. TVvorzy odmiany alotiopowe:

•    odmianę fi. czyli cynę białą, trwałą w temp. ponad 13.2 C. o sieci krystalicznej w układzie tetragonalnym i gęstości 7,3 g/cm',

•    odmianę a. czyli cynę szarą, która tworzy się w temperaturze ni/.szcj niz 13,2 C, krystalizuje w układzie regularnym, gęstość 5.85 g/cnv . Zmiana gęstości związana jest ze zmianą objętości, co powoduje, że cyna rozpada się (zaraza cynowa), tworząc szary proszek.

Cyną pokrywa się metale w celach antykorozyjnych (cynowanie, pobielanie). Proces ten stosowany jest do zabezpieczania pojemników stosowanych w przemyśle spożywczym (puszek) i kosmetycznym (opakowania). W organizmie cyna pełni funkcję podobną do jodu (podobnie jak Mg i Ca): jod uczestniczy w procesach biochemicznych w tarczycy, a cyna w nadnerczach. Niedobór Sn może prowadzić do zaburzenia pracy mięśnia sercowego. Dawka dzienna Sn: 10 20 mg; doza terapeutyczna 25 250 mg. Źródłem cyny są warzywa, sery, ziarna zbóz oraz żywność w cynowanych puszkach.

Cynk (Zn) jest srebrzystym kruchym metalem z niebieskim połyskiem o t.t. 419.47' C i t.w. 907 C. Na powietrzu pokrywa się warstwą tlenku. Minerały: blenda cynkowa, wur-cyt. smitsonit, willcmit. franklinit. Cynk jest składnikiem około 18 i aktywatorem 14 enzymów, uczestniczy w metabolizmie insuliny, wpływa na rozwój płciowy, likwiduje stany zapalne, przyspiesza gojenie ran. W organizmie człowieka (70 kg) znajduje się ok. 1.4-2.3 g Zn. którego największe stężenie występuje w gruczole krokowym mężczyzn. Ponadto znajduje się w mięśniach, wątrobie, nerkach i skórze. Niedobór Zn powoduje: