9 (1192)

1.1. Orientacyjny projektowy okres użytkowania vug PN-EN 1990

Kategoria projektowego okresu użytkowania	Orientacyjny projektowy okres użytkowania (latał	Przykłady
1	10	Konstrukcje tymczasowe*
2	od 10 do 25	Wymienialne części konstrukcji np. belki podsuwnicowe, łożyska
3	od 15 do 30	Konstrukcje rolnicze i podobne
4	50	Konstrukcje budynków i inne konstrukcje zwykle
5	100	Konstrukcje budynków monumentalnych, mosty i inne konstrukcje inżynierskie
^4 Konstrukcje lub ich części, które mogą być dementowane w celu ponownego zamontowania, nie należy uważać za konstrukcje tymczasowe

IB EUROKODY - ZESZYTY EDUKACYJNE Bllildera - PODSTAWY PROJEKTOWANIA KONSTRUKCJI

Jednak, dopiero w 20. wieku rozwój mechaniki budowli, wytrzymałości materiałów, teorii sprężystości i plastyczności, a także identyfikacji obciążeń umożliwił poznanie zachowania się konstrukcji i ekonomiczne ich projektowanie z uwzględnieniem postulatu niezawodności. Właśnie te zagadnienia - metodologiczne zasady projektowania konstrukcji, ujęto w PN-EN 1990:2004. Eurokod: Podstawy projektowania konstrukcji. Jest to norma wiodąca w projektowaniu konstrukcji budowlanych według Eurokodów. Przeznaczona jest ona także do stosowania przez: komitety opracowujące nowe normy projektowania i związane normy wyrobów' (badań i wykonania), projektantów i wykonawców, a także właściwe władze budowlane. Ponadto PN-EN 1990 jest dokumentem przewodnim w projektowaniu konstrukcji nieuwzględnionych w Eurokodach od EN 1990 do EN 1999 w celu:

•    oceny oddziaływań i ich kombinacji,

•    identyfikacji modelu materiału i zachowania się konstrukcji,

•    oceny wartości liczbowych parametrów niezawodności. Podano w' niej zasady i wymagania dotyczące oceny

nośności, użytkowalności i trwałości konstrukcji. Przedstawiono przede wszystkim procedury' działań organizacyjno-prawnych, związanych z zapewnieniem niezawodności budowli - określone jako zarządzanie niezawodnością. Są to działania zorientowane na jakość w ujęciu procesowym tj. stosowaniu odpowiednich procedur nadzoru i kontroli w całym procesie budowlanym.

1.3.2. Wymagania podstawowe

Obiekty budowlane należy' zaprojektować i wykonać w taki sposób, aby w zamierzonym okresie użytkowania, z należytym poziomem niezawodności i bez nadmiernych kosztów, przejmowały wszystkie oddziaływania i wpływy, które mogą wystąpić podczas wykonania i użytkowania. Ponadto powinny one pozostawać przydatnymi dla przewidzianego w projekcie użytkownika. W tym celu wg PN-EN 1990 należy zapewnić im odpowiednią:

•    nośność (wytrzymałość - zdolność przenoszenia oddziaływań, a także odporność ogniową),

•    użytkowalność (zdolność użytkową w sensie sztywności),

•    trwałość w projektowanym okresie użytkowania tj. kontrolowaną deteriorację (pogorszenie się stanu konstrukcji podczas jej eksploatacji) przez właściwe utrzymanie budowli w trakcie użytkowania,

•    integralność strukturalną, czyli nieuleganie nadmiernym zniszczeniom w wypadku zdarzeń wyjątkowtych (np. wybuch, uderzenie) tj. nieuleganie zniszczeniom, których konsekwencje (szkody) byłyby niewspółmierne do początkowej przyczyny.

Kanwę metodologiczną sprawdzania niezawodności konstrukcji budowlanych wg PN-EN 1990 stanowi znana już i powszechnie stosowana metoda stanów granicznych i współczynników częściowych.

Aby zminimalizować potencjalne zniszczenie konstrukcji budowlanej, należy przyjąć jedno lub kilka z następujących zabezpieczeń:

•    ograniczyć, eliminować lub redukować zagrożenia, na które może być narażona,

•    wybrać ustrój nośny, który jest mało wrażliwy na rozpatrywane zagrożenie,

•    przyjąć takie rozwiązania ustroju nośnego, by przetrwał mimo awaryjnego uszkodzenia pojedynczego elementu lub pewnej jego części,

•    unikać, tak dalece jak to możliwe, ustrojów konstrukcyjnych, które mogą ulec zniszczeniu bez uprzedzenia, wzajemnie powiązać (stężyć) elementy konstrukcji. Niezawodność konstrukcji - zdolność bezawaryjnego funkcjonowania w przewidzianym, tzw. projektowanym okresie użytkowania - jest zasadniczym kryterium jakości i głównym (normatywnym) postulatem formułowanym w odniesieniu do konstrukcji.

Projektowy okres użytkowania to przyjęty w projekcie przedział czasu, w którym konstrukcja ma być użytkowana zgodnie z zamierzonym przeznaczeniem i przewidzianym sposobem jej utrzymania, bez potrzeby napraw. Zgodnie z PN-EN 1990 jest on przyjmowany stosownie do rodzaju obiektu budowlanego wedle pięciu kategorii (1^5), poczynając od konstrukcji tymczasowych (kategoria do 10 lat), a kończąc na budynkach monumentalnych (kategoria do 100 lat). W przypadku zwykłych, powszechnie stosowanych konstrukcji budowlanych, zalecany projektowy okres użytkowania wynosi 50 lat. Orientacyjne projektowe okresy użytkowania podano w tabl. 1.1.

1.3.3. Zarządzanie niezawodnością

Główne przesłanki zapewnienia niezawodności konstrukcji wg PN-EN 1990 to:

•    projektowanie — zgodne z Eurokodami,

•    wykonanie-zgodne z właściwymi normami przywołanymi w Eurokodach,

•    zarządzanie - zorientowane na jakość (według ISO 19001:2000 Systemy zarządzania jakością - podejście procesowe) tj. stosowanie odpowiednich procedur nadzoru i kontroli w całym procesie budowlanym,

W zarządzaniu niezawodnością konstrukcji można przyjmować różne jej poziomy. W wyborze poziomu niezaw'od-ności konstrukcji uwzględnia się: możliwa przyczyny i/lub postacie stanów granicznych, możliwa konsekwencje zniszczenia, takie jak zagrożenie życia, szkody, zranienia, straty materialne, reakcje społeczne na zaistniałe zniszczenia,

styczeń 2011