798

47. OCHRONA PRZED PORAŻENIEM PRĄDEM 798

Ochronę podstawową stanowi zespół środków chroniących przed:

—    bezpośrednim (lub za pośrednictwem luku elekrrycznego) zetknięciem się człowieka z przewodzącymi częściami obwodu elektrycznego;

—    bezpośrednim (łub za pośrednictwem łuku elektrycznego) udzielaniem się napięcia przedmiotom nie należącym do obwodu elektrycznego;

—    szkodliwym działaniem łuku elektrycznego na człowieka i otoczenie.

Ochronę dodatkową stosuje się w celu niedopuszczenia do występowania lub utrzymywania się niebezpiecznych napięć rażeniowych.

Zastosowanie odpowiednich środków ochrony przed porażeniem jest przede wszystkim obowiązkiem:

a)    w przypadku ochrony podstawowej — producenta (np. izolacja robocza, komory łukochronne) i projektanta (np. odpowiednie odstępy izolacyjne, osłony, przegrody);

b)    w przypadku ochrony dodatkowej — projektanta;

c)    w przypadku środków organizacyjnych — użytkownika.

47.3. Ocena niebezpieczeństwa porażenia

Ocena niebezpieczeństwa porażenia powinna być dokonana w dokumentacji technicznej już na etapie założeń techniczno-ekonomicznych, gdyż związany z nią wybór odpowiedniego środka ochrony dodatkowej (w urządzeniach o napięciu do ł kV) czy odpowiedniego układu uziomów (w urządzeniach o napięciu powyżej 1 kV) wpływa na rozwiązanie elementów i koszty obiektów elektroenergetycznych.

Przy wyborze właściwego środka ochrony przed porażeniem w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV należy wziąć pod uwagę:

a)    największą wartość skuteczną napięcia roboczego względem ziemi w sieciach z uziemionym punktem zerowym lub największą wartość skuteczną napięcia między przewód owego w sieciach z izolowanym punktem zerowym;

b)    okoliczności wpływające na zmniejszenie odporności organizmu na działanie prądu elektrycznego (warunki pracy wpływające na zwilżenie dłoni, stóp łub potnienie naskórka, skrępowanie ruchów wynikające z ciasnoty pomieszczenia) — oznaczane jako czynnik A;

c)    okoliczności zwiększające możliwość porażenia ze względu na obecność przedmiotów przewodzących nie izolowanych od ziemi (podłogi z materiałów przewodzących, duże powierzchnie metalowe, inne przedmioty przewodzące) — oznaczane jako czynnik B;

d)    okoliczności związane ze sposobem obsługi i użytkowania urządzeń (odbiorniki stałe, ręczne lub inne urządzenia czy przyrządy).

W urządzeniach o napięciu do i kV niebezpieczeństwo porażenia (ustalenie wymaganej ochrony przed porażeniem) ocenia się przy uwzględnieniu przedstawionych czynników na podstawie tabl. 47.4 i 47.5.

W urządzeniach o napięciu powyżej 1 kV wymagana jest ochrona podstawowa oraz ochrona dodatkowa, którą stanowi uziemienie ochronne. Stosuje się również uzupełniające środki ochrony dodatkowej, do których należą:

—    izolacja stanowisk pracy (zwięksseaie rezystywna >c i wierzchnich warstw gruntu);

—    powłoki elektroizolacyjne na metalowych konstrukcjach;

—    ogrodzenia ochronne.

Tablica 67.4. Określenie stopnia niebezpieczeństwa porażenia prądem elektrycznym w urządzeniach o napięciu do 1 kV, wg [47,9, Z.6]

		Największa wartość napięcia roboczego względem ziemi
	1	w przypadku prądu przemiennego
Rodzaj odbiorników i urządzeń	Okoliczności A i B	do 30 V	; powyżej 30 V 1 do 50 V	powyżej 50 V do 250 V	powyżej 250 V do 1000V
		w przypadku prądu stałego
		do 60 V	powyżej 60 V ? do 100 V	powyżej 100 V do 250 V	po wy tej 2S0V do 1000V
	Brak A brak B	o	1	1	3
Ręczne	Tylko A* lub tylko B‘	1	i	2	3
	A oraz B	1	1	3	3
	Brak A i brak B	0	1		2
Stałe i ruchome oprócz rę-	Tylko A* lub tylko B*	0	i	2	2
Cżnych	A oraz B	0	. i	2	2
* Jeżeli A Lub B nie występują jednocześnie, lecz występują ze szczególnym nasileniem, to stopień wymaganej ochrony przed porażeniem należy określić tak, jak przy występowaniu obu tych okoliczności łącznie

Tablica 47.5. Ustalenie wymaganej ochrony przed porażeniem w zależności od stopnia niebezpieczeństwa porażenia w urządzeniach o napięciu do 1 kV, wg [47.9, Z.6]

Stopień niebezpieczeństwa porażenia na podstawie tabJ. 47.4	Określenie stopnia niebezpieczeństwa porażenia	Wymagana ochrona przed porażeniem	Przykłady
U | brak niebezpieczeństwa ■ porażenia		nie jest wymagana*	instalacje dzwonkowe o napięciu 24 V
i	warunkowy brak niebezpieczeństwa porażenia	ochrona podstawowa	niektóre urządzenia w pomieszczeniach suchych z podłogą nie-prze wodzącą
2	n ićbezpi eczcńst wo porażenia	ochrona podstawowa oraz dodatkowa	urządzenia w pomieszczeniach fabrycznych (oprócz ręcznych)
3	szczególne niebezpieczeństwo porażenia	ochrona podstawowa oraz obostrzona ochrona dodatkowa	urządzenia ręczne używane w warunkach szczególnego niebezpieczeństwa porażenia

Często jest stosowana izolacja robocza, która nie musi zapewniać ochrony podstawowej