79

■4

ml

•4

D

H

mf

-I

m!

-ł

3

-I

3

Muzyka

Ludomir Różycki (1883-1953) - w kompozycjach inspirował się motywami z legend średniowiecza i romantyzmu, mistycyzmem i histo-ryzmem. Dzieta: Pan Twardowski, Bolesław Śmiały, Anhelli.

Edward Grieg (1843-1907) - nazywany Chopinem pótnocy, jeden z najwybitniejszych kompozytorów epoki. Dzieta: Peer Gynf (muzyka do dramatu Henryka Ibsena), Koncert fortepianowy a-moll.

Karol Szymanowski (1882-1937) - wybur, kompozytor, pianista, pedagog i krytyk muzycz.-, autor słynnych pieśni; przedstawiciel impresje- . zmu, w swojej twórczości nawiązywał też do polskiego folkloru. Komponował muzykę do słów fe. zimierza Przerwy-Tetmajera, Jana Kasprowicze. Tadeusza Micińskiego i Wacława Berenta.

Mieczysław Karłowicz (1876-1909) - reprezentant dekadentyzmu i impresjonizmu w muzyce, inspirował się poezją i filozofią Młodej Polski. Dzieło: Odwieczne pieśni.

T TTITA TnTTT

Kontynuacje i nawiązania

• w literaturze:

Stanisław Brzozowski, Legenda Młodej Polski 0 w filmie:

Dagny; film polsko-norweski (1977)

Przeznaczenie, polski film biograficzny o Kazimierzu Przerwie-Tetmajerze (1983)

Bibliografia

Kazimierz Górski, Jan Kasprowicz. Studia, 1977 Artur Hutnikiewicz, Młoda Polska, 1994

Poezja Młodej Polski, wybrał, wstępem i notami biograficznymi opatrzył Mieczysław Jastrun, 1976 Słownik terminologiczny sztuk pięknych, 1976

Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, 1 988 Kazimierz Wyka, Modernizm polski, 1 977

Lektury

Stanisław Wyspiański, Wesele

Kadr z filmu Wersie Andrzeja Wajdy

Inspiracją do powstania utworu było autentyczne wesele poety Lucjana Rydla z córką chłopa z Bronowie - Jadwigą Mikołajczyków-ną. Wesele to odbyło się 20 listopada 1900 roku w Bronowicach, w domu malarza Włodzimierza Tetmajera (Gospodarz w Weselu), którego żona była starszą siostrą panny młodej. Obecny na weselu Wyspiański znał wszystkich jego uczestników i uczynił ich bohaterami dramatu. Premiera sztuki odbyła się w Krakowie 16 marca 1901 roku.

Stanisław Wyspiański, Chotholy (1898-1899)

Wesele składa się z trzech aktów, z których każdy reprezentuje inny gatunek dramatyczny:

•    akt I — komedia realistyczna, komedia społeczno-obyczajowa

W akcie I, zbudowanym z dialogów gości weselnych (chłopów i panów z miasta), poeta łączy liryzm scen z ostrą satyrą.

•    okt II - dramat fantastyczny, psychologiczny, symboliczny

Realne wydarzenia zaczynają się mieszać z wizjami uczestników zabawy, którym zjawiają się widma i duchy.

Marysia - Widmo (zmarły ukochany)

Dziennikarz - Stańczyk Poeta - Rycerz Pan Młody - Hetman Dziad - Upiór Qakub Szela) Gospodarz - Wernyhora

Pełne napięcia dialogi odsłaniają marzenia i niepokoje, mity narodowe i kompleksy. Zjawy wydobywają to, co „każdemu w duszy gra".

Dwie zjawy - Chochoł i Wernyhora wpływają na rozwój wydarzeń w dalszej części dramatu, szczególnie w akcie III. Wernyhora wręcza Gospodarzowi złoty róg, którym ma wezwać Polaków do walki o niepodległość.

Ten lekkomyślnie powierza go Jośkowi.

i akt III - dramat narodowy Gdy o świcie przed domem weselnym gromadzą się chłopi z kosami, zaspany Gospodarz przypomina sobie otrzymany rozkaz. Oczekiwanie na Wernyhorę okazuje się jednak daremne. Jasiek zgubił złoty róg. W rytm usypiającej muzyki Chochoła wszyscy zaczynają lunatyczny taniec.

Wesele - dramat symboliczny - zawiera również sporo odniesień do sytuacji społeczno--politycznej Galicji, głównie do stosunków między chłopami a inteligencją. Ważną funkcję pełni przypomnienie rzezi galicyjskiej z 1846 roku (symbolizuje ją widmo Szeli) jako ostrzeżenie pod adresem inteligencji pochodzenia szlacheckiego, ufającej w ideę: „ze szlachtą polską, polski lud". Dramat Wyspiańskiego rozwiewa złudzenia i mity narodowe, silnie tkwiące w świadomości społeczeństwa. Ukazuje bezsiłę inteligencji i niedojrzałość polityczną ludu, niegotowość narodu jako całości do działania, która nie pozwala wyrwać się z błędnego, chocholego tańca. Zwycięstwo pod Racławicami, sugerujące możliwość walki chłopów o niepodległość pod przywództwem inteligencji, okazuje się tylko mitem, jeszcze jednym, utopijnym marzeniem.

Wesele to również rozprawa Wyspiańskiego z mitami narodowymi:

•    chłopa Piasta

•    sojuszu chłopów i szlachty (inteligencji) - echo Psalmów przyszłości Zygmunta Krasińskiego

•    wsi spokojnej, kolorowej i wesołej

•    romantyzmu (Wernyhora, złoty róg)