Błędy pomiaru są różnicą między wynikiem osiągniętym w danym pomiarze a wynikiem poszukiwanym przez badacza, czyli wartością oczekiwaną lub pożądaną. Wartość oczekiwaną otrzymuje się z pomiaru przeprowadzonego za pomocą możliwie najlepszej procedury pomiarowej.
Każdy wynik pomiaru jest obarczony pewnym błędem. Błędy pomiaru są szczególnie trudne do zidentyfikowania i kontroli, ponieważ jest ich wiele rodzajów'. Większość błędów' powstaje w wyniku ingerencji w mierzony przedmiot. Oto źródła powstawania większości błędów w' pomiarach sondażowych.
Uboczne, stałe cechy respondentów. Błąd powstaje, gdy pomiar odzwierciedla pewną stałą, ale uboczną cechę respondentów' w porównaniu z w'ynikiem oczekiwanym przez badacza. Błędy te powstają najczęściej w pomiarach postaw, preferencji i opinii.
Tymczasowe, niestałe cechy respondentów. Błąd powstaje wskutek krótkotrwałych zmian w reakcji respondentów. Na wwnik pomiaru określonych cech nabywcy mogą mieć wpływ stany emocjonalne, stan zdrowia, możliwość przypomnienia sobie danego zdarzenia, brak precyzji odpowiedzi, nastawienie do faktu pomiaru. Cechą tymczasową wpływającą na mierzoną wielkość sprzedaży może być efekt spekulacyjny. Badacze często zakładają, że niestałe fluktuacje mają rozkład losowy i ich wpływ na ostateczny wynik jest niewielki. Założenie takie należy jednak wyraźnie sformułować i zinterpretować.
Cechy związane z daną sytuacją. Podczas pomiaru mogą zaistnieć sytuacje, które wpływają na zmianę mierzonej cechy. Sytuacja taka jest wówczas źródłem błędu. Może się to zdarzyć podczas prowadzenia wywiadu w nietypowej atmosferze. Osoba udzielająca odpowiedzi będzie podawała inne dane w obecności osób trzecich (małżonka, szefa, kolegi), a inne, gdy będzie jedynie w obecności prowadzącego wywiad.
Cechy zmieniające się pod wpływem osoby wykonującej pomiar i stosowanej przez nią metody. Na zmianę cech mogą wpływać: płeć, wiek, wygląd prowadzącego wywiad, stosowany język. Błędy powstają najczęściej w bezpośrednich formach pomiaru, w których respondent spotyka się bezpośrednio z prowadzącym pomiar. W języku angielskim błąd tego rodzaju określany jest jako interviewer ejfect.
Nieprawidłowe zaprojektowanie instrumentu pomiarowego. Błędy mogą powstać w wyniku nieprecyzyjnego wycechowania instrumentu, niejasnych instrukcji, dwuznacznych niezrozumiałych zdań lub zawikłanej terminologii. Braki te mogą spowodować powstanie błędów systematycznych lub przypadkowych.
172