CCF20081016051

wiedzieć „tak”, lub „nie”. Odpowiedź nie jest także transformacją zwi ryfikowanej badaniami jego postaci gramatycznej. Pytanie to otwin.i przed nami pole inwencji i poszukiwań. O ile pytania rozstrzygnięciu można nazwać pytaniami kierunkowymi, to pytania dopełnienia są pytaniami twórczymi.

Rejestr problemów to świadomość jakie pytania musimy postawić dl i wyczerpania naszego tematu i ukierunkowania naszych badań oraz ro/ strzygnięcia zagadnienia. W tym etapie badawczym musimy więc wyko nać pracę koncepcyjną, polegającą na sformułowaniu zestawu pytań, któro powinny spełnić 3 zadania:

1.    Wyczerpać zakres tematu

2.    Ukazać kierunki poszukiwań badawczych oraz sposoby badań

3.    Wyjaśnić temat.

Każdy z tych punktów wymaga pewnych wyjaśnień i zastrzeżeń, logicznych i technicznych, nie będą jednak drobiazgowo roztrząsał kaźdo| wątpliwości i zastrzeżenia, bo byłby to daremny wysiłek wobec nieogiii nionego bogactwa problemów i ludzkiej niewiedzy.

Dla naszego ćwiczebnego tematu możemy przykładowo sformułowu. następujące problemy:

1.    Czy młodzież odznacza się nieufnością do „instytucji” i ludzie „instytucji”?

2.    Jakie są przyczyny uogólnionej nieufności młodzieży do ośrodków decyzji i przedstawicieli władzy?

3.    Jakie wartości cenione są przez młodzież?

4.    Czy istnieje zróżnicowany stosunek do wartości w różnych środo wiskach młodzieży?

5.    Jak młodzież ocenia społeczność ludzi dorosłych?

6.    Czym warunkowane są aspiracje i plany życiowe młodzieży?

7.    Czy zdarzenia polityczne lat 1989/90 wywarły wpływ na poglądy nastawienie i system wartości społecznych młodzieży?

Listę problemów możnaby ciągnąć jeszcze długo. Musimy je In! stawiać aby po ich sformułowaniu wiedzieć kogo dotyczy temat, gdzie szukać jego rozwiązania, jakimi sposobami to robić.

9.2.3. Hipotezy badawcze

Odpowiedzi na powyższe wątpliwości powinny nam dostarczyć hipo tezy. Informują one bowiem o wszystkich sprawach - hipotetycznie o które pytają problemy. Czasem hipoteza jest tylko odwróceniem szyku

I zmianą formy gramatycznej pytania - problemu. Dzieje się tak głównie wówczas gdy problem ma postać pytania rozstrzygnięcia. Jak już mówiłem pytanie takie zawiera fragment zdania oznajmującego, które będzie częścią hipotezy, trzeba go tylko opatrzyć negacją lub afirmacją. Jeśli '.lawiamy problem: „Czy alkoholizm ma wpływ na przestępczość” - to jest to właśnie przykład pytania rozstrzygnięcia. Hipoteza może być wybrana w zasadzie tylko z alternatywy, czyli z zaprzeczenia lub potwierdzenia i będzie mieć postać: „alkoholizm ma wpływ na przestępczość” albo „alkoholizm nie ma wpływu na przestępczość”.

Inaczej przebiega technika budowania hipotez dla problemów, które mają postać pytania dopełnienia. „Jakie są społeczne skutki alkoholizmu młodzieży?” - to problem o postaci pytania dopełnienia. W tym pytaniu nie ma zawartej alternatywy, otwiera ono nie dwie, jak alternatywa możliwości, lecz znacznie więcej. W pytaniu tym nie ma także gotowej konstrukcji gramatycznej hipotezy oczekującej tylko znaku negacji lub potwierdzenia aby otrzymać gotową hipotezę. Tu hipotez może być wiele.

Należy wystrzegać się hipotez, które nazwałbym „pustymi”. Taką hipotezą byłoby zdanie: „społeczne skutki alkoholizmu są szkodliwe”. Są lo tak samo nic nie mówiące twierdzenia jak i informacje uzyskane z pytań oznaczonych następującą kafeterią: Jaki jest twój stosunek do małżeństwa? pozytywny - negatywny (właściwe podkreśl).

Hipoteza winna zawierać informację konkretną wychodzącą poza proste stwierdzenie faktów. Winna być twórcza tzn. inspirować do dociekań, do sprawdzenia. Hipoteza, jak twierdzi W.I. Beveridge jest najważniejszą umysłową techniką badacza. Budowanie hipotez winno być poprzedzone rozeznaniem i studiami literatury. Osiągamy wówczas znacznie większą precyzję i instruktywność hipotez. Zawsze jednak na tym etapie wiedza nasza jest niekompletna, często wręcz fałszywa z winy stronniczej literatury. Dlatego uzasadniony wydaje się zwyczaj nazywania w tym miejscu hipotez - hipotezami roboczymi. Wykonują one jakby pewną robotę po to aby przybrać inną, doskonalszą postać.

Spróbujmy sformułować kilka hipotez na użytek naszych fikcyjnych badań:

1)    Młodzież cechuje uogólniona nieufność wobec „instytucji” i ludzi „instytucji” spowodowana doświadczeniami rodzinnymi.

2)    Wartościami szczególnie preferowanymi przez młodzież są dobra materialne.

177