CCF20090213085

jemu ego podporządkowania części składowych i połączenia ich w pewną całość. Strukturalistów różnych nurtów można znaleźć nie tylko wśród lingwistów, ale również wśród filozofów, historyków, psychologów i krytyków literackich.

Semiotyka jest jedną z dziedzin strukturałizmu. Jej podstawowa idea jest następująca: wszystkie rodzaje zachowań są komunikatywne, czyli są „znaczące”. Wszystko - od kolom twojego krawata po wypowiedzenie wojny - może być rozumiane jako „znak” analogiczny do słowa czy zdania. Semiotyka bada systemy, podobne do języka, w których zakłada się, że znaki mają znaczenie.

Saussure nie nazywał siebie ani strukturalistą (to słowo jeszcze nie istniało), ani semiotykiem (chociaż tego słowa był pomysłodawcą), ale w Kursie opisał podstawowe koncepcje proponowanej nauki.

Zaczął od ataku na historyczne i porównawcze nastawienie współczesnej lingwistyki. Lingwiści głównie zajmują się rozważaniem historii, rozwoju i wzajemnych relacji współczesnych języków. (Nazywał ten historyczno-czasowy aspekt „diachronicznym”). Saussure twierdził, że takie studia są nielogiczne (przeprowadzane w niewłaściwej kolejności), ponieważ lingwiści nie dysponują odpowiednią teorią, która tłumaczyłaby, jak język funkcjonuje w dowolnym czasie (w swoim strukturalnym lub „synchronicznym” aspekcie). Wyobraź sobie naukowców studiujących ewolucję człowieka, a nie znających biologii lub fizjologii, a zrozumiesz, o co chodziło Saussure’owi.

Saussure szukał remedium na ten defekt. Po pierwsze rozbił język na dwa składniki: langue (po francusku - język, mowa) i parole (po francusku - słowa). Langue jest w istocie synchroniczna -jest to abstrakcyjny uporządkowany system znaków językowych i norm, ustalony i niezmienny w każdym określonym czasie. Parole jest płynne i diachroniczne.

Saussure uważał, że aby naprawdę zrozumieć, jak funkcjonuje język, musimy najpierw zrozumieć langue, która jest bardziej fundamentalna niż parole. A oto jego teoria: Langue jest strukturą znaków, które nie mają znaczenia wrodzonego lub jeśli są w izolacji - mają je tylko jako część systemu. Słowo drzewo, na przykład, jest znakiem lingwistycznym, który ma znaczenie dla osób mówiących po polsku. Jeśli jednak powiesz „drzewo” do aleuckich Eskimosów, nie będzie miało ono żadnego znaczenia. Słowo ma znaczenie tylko wtedy, kiedy zajmuje określone miejsce w systemie znaków (na przykład polskim). Co więcej, nie znaczy tego, co znaczy, po prostu dlatego, że jest zbiorem znaków, które tworzą słowo drzewo, ale dlatego, że jest różne od innych znaków w języku polskim.

Ostateczne stanowisko Saussere’a brzmi, że znaki lingwistyczne (dźwięki, słowa, wyrażenia, zdania itd.) nie mają istotnego znaczenia - same w sobie i same z siebie są puste. Znaczenie zawdzięczają systemowi znaków - systemowi różnic - który jest całkowicie arbitralny. Nie ma powodu, dla którego słowo drzewo miałoby przywoływać na myśl obraz drzewa. Nie ma powodu, dla którego słowo „ale” miałoby oznaczać przeciwstawienie, nie ma powodu, dla którego dodanie „s” na końcu rzeczowników w języku angielskim sprawia, że ich liczba zmienia się na mnogą. Wszystkie te znaczenia są zdefiniowane przez konwencję, jako wbudowane w langue. Znaczenie jest wytworem kultury.

Co doprowadza nas do miejsca, w którym ze strukturałizmu wyłania się semiotyka: rozróżnienie pomiędzy signifiant - znaczący i signife - oznaczany. Na przykład dźwięk, który wydajesz, wymawiając słowo „drzewo”, łub znaki na kartce, kiedy je zapisujesz, tworzą signifiant. Myślowe wyobrażenie lub pojęcie drzewa jest stowarzyszonym z nim signife. Połączenie ich obu tworzy znak. Elementy znaczący i znaczony są w znaku związane tylko konwencją lub powszechną umową.

Uświadomienie sobie tego jest tylko pierwszym etapem strukturalnej lub semiotycznej analizy. Następny etap to zbadanie systemu lub struktury z nimi związanej. Główną postacią strukturałizmu nie był lingwista, ale antropolog Claude Levi-Strauss, który święcie wierzył, że nie potrafisz zrozumieć żadnego konkretnego rytuału, wierzenia, praktyki, wymiany zdań lub mitu, jeśli nie zrozumiesz całkowitej struktury (zbioru wzorów) danej kultury, który jest ukry-

173