CCF20111206014 (Kopiowanie)

•    hufcach szkolnych i akademickich dla młodzieży szkół średnich i wyższych;

•    oddziałach pwk dla młodzieży pozaszkolnej;

•    obozach szkoleniowych.

Zajęcia prowadzono z dwóch działów:

•    przysposobienia wojskowego (ogólnego);

•    przysposobienia fachowego (instruktorskiego).

Od 1933 r. przystąpiono do tworzenia „Drużyn pracy społecznej”, w których fachowo przygotowane instruktorki pwk przekazywały swą wiedzę bezinteresownie innym kobietom pragnącym poszerzenia swej wiedzy obronnej.

W latach 1926-1935 w ramach edukacji obronnej społeczeństwa uwaga koncentrowana była na przysposobieniu wojskowym. Przede wszystkim prowadzono pracę z młodzieżą męską przedpoborową. Dużo inicjatywy i to społecznej wykazywały organizacje kobiece skupione w PWKdOK. Znacznie mniej uwagi zwracano na edukację obronną całej ludności, zwłaszcza tej nie podlegającej służbie wojskowej.

W powyższych uwarunkowaniach nowe zadania stawały przed wojskiem. Dokonano istotnych zmian w programach prowadzonej działalności oświatowo-wychowawczej wśród żołnierzy, w tym rezerwy. Uznano, że więcej akcentów należy kłaść na realizację bezpośrednich zadań wychowawczych, kosztem osłabienia działalności oświatowej¹⁸. Baczniejszą uwagę kierowano na prowadzenie centralnie określanych tematów pogadanek wychowawczych. Służyć one miały wychowaniu proobywatelskie-mu żołnierzy. Wychowanie żołnierzy było ściśle ukierunkowane i podporządkowane bieżącej polityce realizowanej przez państwo. Coraz szerzej stosowano metodę oddziaływania propagandowego, zwłaszcza przy szerzeniu kultu Piłsudskiego.

Ważnym wydarzeniem w działalności oświatowo-wychowawczej analizowanego okresu było wydanie w 1931 r. „Instrukcji o działalności kulturalno-oświatowej i wychowawczej w Wojsku Polskim”. Normowała ona niemal wszystkie sfery pracy i określała zasadnicze cele do osiągnięcia.

Coraz większą rolę w programowaniu pracy oświatowo-wychowawczej oraz w zabezpieczeniu jej prowadzenia spełniał Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. W swej działalności wychodził on poza wojsko, mając coraz większy udział w edukacji obronnej całego społeczeństwa.

'* L. Wyszczclski. Działalność..., op. cii., s. 70-89.

Wykorzystywano do tego celu obok tradycyjnych środków masowego przekazu - książka, prasa, odczyty - także nowe środki, jak radio i film. Wojsko Polskie coraz bardziej czuło się odpowiedzialne za edukacją obronną całego społeczeństwa. Stąd starało się poszerzać swe oddziaływanie i wychodziło z coraz atrakcyjniejszą ofertą do społeczeństwa. Szczególnie baczną uwagą zwracano na treści przekazywane w programach nauczania młodzieży. W połowie lat trzydziestych MS Wojsk, wystąpiło do M WRiOP z oficjalną krytyką programów nauczania, jako zbyt silnie nasyconych treściami pacyfistycznymi. Zdaniem interweniującego w tej sprawie I wiceministra gen. Kazimierza Fabrycego programy szkolne: „Unikają walki i jej bezwzględności (...) Z punktu widzenia obronności państwa sugestia taka jest wprost niebezpieczna i może wyrażać w przyszłości zupełne zaskoczenie społeczeństwa zjawiskiem wojny”'⁹.

Rok 1935 stanowił znaczącą cezurą w dziejach Polski okresu międzynarodowego. Związane to było ze śmiercią Piłsudskiego, uchwaleniem nowej konstytucji oraz wzrostem zagrożenia wojennego. Powyższe wydarzenia miały bezpośredni wpływ na nowe podejście do edukacji obronnej społeczeństwa. Narastanie zagrożenia wojennego i lansowana teoria wojny totalnej wysuwały na plan pierwszy powszechne przygotowanie społeczeństwa do zbliżającej się wojny. Uświadamiano sobie coraz bardziej nie tylko pogarszający się stan bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, ale także słabość wewnętrzną ujawniającą się w stanie jego przygotowania do wojny.

4. Edukacja obronna społeczeństwa w obliczu zagrożenia wojennego

W konstytucji uchwalonej w kwietniu 1935 r. wiele miejsca poświęcono problematyce obronnej. Siły zbrojne uznane zostały za jeden z pięciu naczelnych organów państwa. Ich zadaniem było stanic na straży bezpieczeństwa. „Wszyscy obywatele - głosiła konstytucja - są obowiązani do służby wojskowej i ćwiczeń na rzecz obronności Państwa”. Władze państwowe wyszły z szerokim programem poprawy obronności kraju. Obejmował on sferę wojskową, ekonomiczną, społeczną i moralną. Wokół nich miała nastąpić konsolidacja narodu.

''•Pismo gen. Fabrycego do ministra'Jędrzejewicza z 24.09.1934 r., CAW, sygn. 1.302.4.1632.

43