50524

•    W okresie powstania młodzież szkół średnich stanowiła obok akademickiej i rzemieślniczej najbardziej ideowy i patriotyczny element Źródłem lej postawy patriotycznej dopatrywał się Mikołaj I w dotychczasowym wychowaniu i dlatego postanowił je oprzeć na nowych zasadach Cechował je (lich wstecznictwa. wrogość wobec wszelkich objawów postępu, stanowoiC ciaz ntnidnietile postępu stanom niższym zarówno do wykształcenia średniego Jak i wyższego. Tę ieakc vjną politykę oświatową rozpoczętą przez Mikołaja I w Rosji po wykryciu spisku dekabrystów, wprowadzono po upadku powstaną listopadowego w Królestwie Polskim, uzupełniwszy Ją nieśmiałymi początkowo poczynaniami msyhkacyjnymi I uciskiem narodowym

•    Szkolnictwo średnie obejmow ało głimiazjuin i szkoły pow iatow e W 1833 wpr ws adzono gimnazja 8 klasowe z podziałem, poczynając od klasy VI. na dwa kieroiki biologiczny i techniczny Szkoły powiatowa były 4 klasowe z programem nauczania odpowiadającym niższym czterem klasom gimnazjalnym Gimnazja miały przygotowywać' kandydatów do studiów uniwersyteckich oraz zapewniać¹ ogólne wykształcenie tym. którzy zamierzali na mm poprzestaó

•    Ustawa z 1840 r rozbijała jednolitość szkolnictwa średniego, likwidowała drożność między różnymi typami szkół utrzymywała gimnazja i szkoły obwodowy, zwane od 1837 powiatowymi, w gimnazjach znosiła klasę VIII l techniczny kminek kształcenia w klasach wy Zszyciu szkoły obwodowy dzieliła na filologiczne, dające możliwość przećhodzenta do gimnazjum. I reakie. przygotowujące wyłącznie do zawodów praktycznych Jednocześnie nadawała gimnazjom wybitnie jednostronny. filologiczny kierunek Nauczano w mc h aż 6 Języków obcych. Filologiczny formalizm miał być na zędzlem hamowania prawidłowego rozwoju władz umysłowych młodzieży. Z planów nauczania usuwała rnemal zupełrae naiki przyrodnicze. W szerokim zakresie uw7ględnunto język i literalirę rosyjską oraz historie i geografie Rosji. Języka polskiego nauczano rylko w wymiarze 17 godzin tygodniowo Historii Polski nie nauczano wcale Prócz wymienionych przedmiotów uczono jeszcze Języka staocerkiewnego. francuskiego, niemieckiego, czasowo logiki, historii 1 geografii powszedniej, rysunków, kaligrafii i religit

•    Ustawa ta pogłębiła stotowość szkoły średniej, oddzielając w mej całkowicie wykształcenie filologiczne przeznaczone w zasadzie dla szlachty i bogatego mieszczaństwa, od realnego wykształcenia zawodowego, o które ubiegała się z reguły młodzież biednego mieszczaństwa i zdeklasowotej szlachty

•    Po powstaniu do szkół Królestwa Polskiego wprowadzono łajn.) instrukcję k.ir. opracowaią przez Rade Wychowania Publicznego i zatwierdzona w 1834 przez cara Zaostrzała ona znacznie kary za zwyczajne przewinienia uczniów szkół średnich Przewidywała 16 rodzajów kar. poczynając od łagodnych, jak upomnienie, zawstydzenie, klęczenie, poprzez areszt zwykły, zaostrzony, aeszt o głodzie az do chłosty i usunięcia ze szkoły, z zakazem przyjęcia do jakiejkolwiek innej W przypadku ważniejszych przewinień ucznia dyrektor szkoły, miał nayrhmiau powiadomić o rym wy ższe władze Przepisy także zezwalały mu zwracać się do władz policyjnych i administracyjnych pomocy.

•    Dążąc do zahamowania rozwoju szkolnictwa średniego ogólnokształcącego rząd utnidmał młodzieży zdobywanie wykształcenia gionazjalnego. umożliwiającego wstęp na uniwersytety Przede wszystkim ogranr/ał dostęp do gimnazjum dzieciom ze stanów niższych. W celu powstrzymania napływu biedniejszej młodzieży wprowadzono wpisowe, klóre początkowo wynosiło w niższych klasach 50złp. w wyższych 200/lp W 1845 jeszcze raz podwyższono wysokość wpisowego Równocześnie chcąc unudntc stanom niższym dostęp do średnich szkół ogólnokształcących, zmniejszono liczbę gimnazjów oraz powiatowych szkół fi błogie znydi

•    Ogtaiiczenie liczby średuch szkół ogółnckształcących było wynikiem braku do nich zaufania tządów carskich. Z tego samego powodu przeciwdziałano napływowi polskiej młodzieży do uniwersytetów rosyjskich, uważając ją za element niebezpieczny. Dlatego zapadła decyzja dalszego zmniejszania bczby szkół ogólnokształcących i rozbudowania szkolnictwa zawodowego o przewadze przedmiotów ścisłych.

Początki szkolnictwa zawodowego:

•    Rozwijające się Zycie gospodarcze na tle pogłębiającego się kryzysu ustroju feudalnego wy magab odpowieduo przygotowanych pracowników dla przemysłu, rolnictwa, handlu i komunikacji Rząd carski zgodził się w 1836 im ponowne otwarcie Inny tul u Agronomicznego w Mary monetę, któremu cziery laa później nadano nową organizację i utwór zono przy nim oddział leśny Od lej pory szkoła la nosiła nazwę Imiyturu Gospodarstw a Wiejskiego i leśnictwa kształciła zaś przyszłych ekonomów i leśników, a w istniejącej przy instynicie niższej szkole rolniczej - parobków, ogrodników, gor/elotych i owczarzy. Większość uczniów stanowili synowie zubożałej szlachty i mieszczaństwa Przejawem troski trądu o interesy wie&iej własności ziemskiej były również zakładane na koszt państwa niższe szkoły rolnicze, kształcące oficjalistów dla potrzeb folwarków Szkoły takie powstały w lalach 1859-1860 w Niegłosach pod Płockiem, w Radomsku, w Rurach Brignkowskich pod Lubinem i w Weronowie kob Radomia

•    W 1840 itastąiiło w Warszawie otwarcie Szkoły Weterynary jnej, kształcący niższy personel dla leczenia zwierząt domowych i ząiobiegania szerzących się wśród bydła epidemiom W' 1836 powstała w Warszawie Szkoła Idcimka Jej absolwenci z powodu braku lekarzy w Królestwie bardzo często pełnili ich funkcję. Dla kształcenia aptekarzy powołano do życia Szkolę Farmaceutyczną w Warszawie, lióra dała początek wydziałowi farmacji otwartej w 1857 Akadenii

Medy ko-C lunirgic rnrj Zadania przygotowana fachowców dla przemyski powierzono szkołą realnym

•    Reakiy kierunek szkoły średuej. oparty na szerokich podstawach wiedzy ścisłej, miał przyczynić się do stkimierua patriotycznych nastrojów wśród młodzieży. Uważano, że naiki humanistyczne, a zwłaszcza historyczne i literackie, wywołują dążenia niepodległościowe Szkoły realne muły ponadto przygotować do zajęć praktycznych młodzież warstw mniej zamożnych, szczegókiie zubożałej szlachty i średniego mieszczoistwa Ta bowiem kategoria młodzieży stanowi główny trzon wszystkich organizacji spiskowych

•    1841 otwarto w warszawie Gimnazjum Realne, jirzezruczone dla młodzieży stanów średiich Kurs nauki w tej szkole był 7 lenił o wyraźnej przewadze przedmiotów atematyczno-ptzyrodniczych i technicznych. Szkoła była dobrze zaoparzona w pomoce naikowe. laboratoria zatrudniała wybitnych nauczycieli, przeważnie byłych profesorów Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego, cieszyła się ogromną popularnością Wpisowe było niskie Po podniesieniu wpisowego, zaostrzeniu wy magań przy egzaminach i ograniczeniu liczby uczniów w klasach do 50. napływ do szkoły zmniejszy I się co by fo zgodne z zamiarami władz. Od 1857 liczba uczniów znowu powoli wzrastała

•    W 1844 przyłączono do Gimnazjum Realnego nowo otwarta Srkolę Sztuk Pięknych o trzech wydziałach architektury. rzeźby i malarstwa

•    W' 1845 svydai» dodatkowe przepisy do ustawy z 1840 rokiL /godnie z Ich zaleceniami przekształcono część powiatowych szkół filologicznych na szkoły realne Wyższa szkoła realna w Kielcach z górniczym programem kształcenia, kióry dla tego okręgu miał duże znaczenie. Dntgą lego typu szkołę zabźono w Kaliszu, nadając jej kierunek technologiczno-chemicmy. z uwagi na tamtejszy ośrodek przemysłu sukiennego i bawełnianego Powstały powiatowe szkoły realne w Lublinie, Płocku, radomiu. Włocławku. i Manampohi Ich program naiczatua obejmował retrgię. języki: polski, rosyjski, niemiecki matematykę, wiadomości z historii naturalnej, filozofię, chemię, geografię, naukę o zdrowiu, rysunek linearny i techniczny. W szkołach o kierunku agronomicznym (Płock. Radom. Marumpol) w klasach III i IV udzielano wiadomości z zakresu gospodarstwa wiejskiego, a w szkołach o kieninku handowym (Włocławek) w klasie IV dodawano naikę miar i wag. naukę o wekslach i zasadach księgowości. Uczono również korespondencji liandlowej W 1849 przekształcało na szkołę realną dawne gimnazjum Zamoyskich w Szczebrzeszynie, a w następnym roku orwano w Warszawie dwie szkoły realne

•    W 1836 zorganizowano przy gimnazjum w Warszawie Kursy Dodatków e. trwające dwa lata Celem ich byfo kształcenie przyszłych nauczycieli dla szkół prywatnych i zakładów prywatnych i zakładów prywanych oraz przygotowanie kandydatów do studiów uniwersyteckich w Rosji Kursy miały dwa kierunki filologiczny i techniczny. przekształcony później na maematyczno przyrodniczy Słuchaczami byli kandydaci którzy poidi ukończeniu obowiązani byli pracować w zawodzie nauczycielskim. oraz wołni słuchacze zwolnieni z tego obowiązku Program naiki zbliżony był do gimnazjabiego. ale na wyższym poziomie Duża liczba wolnych słuchaczów wynikała z braku w Królestwie uniwersytetu Wykłady niektórych pro(esaów wykraczały poza program naiczanra i budziły zainteresowanie. Zaniepokoiło to władze i doprowadziło do nadoua Kasom charakteru praktyczno-pedagogicznego oraz tk> zniesienia maemayczno-przyrodniczego kmaiku studiów. Pozostawiony kiemnek filologiczny trwał tyko jeden rok i obejmował religię pedagogikę, języki rosyjski starocerkiewny. polskL łaciński niemiecki historię i geografie powszechną Rosji arytmetykę i geometrię. Kandydat wybierał te przedmioty, których zamierzał uczyć. Dla wszystkich obowiązkowe były religia. pedagogika, język tosyjskt i starocerkiewny. Nauczycieli do wyższych klas gimnazjalnych kształciły uniwersytety: petersburski i moskiewski

Reforma srkołnictw ar 1851:

•    Głównym jej celem było dalsze ograniczenie możliwości zdobywania średniego wykształcenia ogólnego oraz wyższego, j.i. tez zapobieganie szerzeniu się oświay na

WSI

•    Podpisane przez Mikołaja Iw 1851 r. wytyczne dla reorganizacji szkolnictwa w Królestwie Polskim polecały zorganizować obok szkół niższych i średnich ogółnckształcących. przygotowujących młodzież do studiów na uniwersytetach cały synem srkół niższych i średnich o charakterze praktyrzno-zawodowym Mikołaj I miał nadzieję, że wychowankowie takich szkół podejmą szybko prace zawodowa i nie będą myśleć o studiach Ten sam cel przyświecał przeprowadzonej w 1819 reformie gimnazjów w Rosji.

•    Wydane w 1851 zarządzenia wprowadzały rakowne nównante pod względem programowym gimiMZjów Królestwa Polskiego z gimnazjami rosyjskimi Według nowej zasady dzieliły się one im dwa typy: pierwszy przy gotowywal młodzież do studiów wyższych, dnigi kształcił koidydatów do służby państwowej i wojskowej Aby ich należycie przygotować do pracy zawodowej, miał ten dnigi typ gimnazjów obowiązek wprowadzić dla koidydatów na azędmków naukę prawa, dla kandy datów na oficetów rozszerzyć progiam nauczania matematyki. Powiatowe szkoły filologiczne imały być utrzymywane tylko w miastadi posiadających dużą liczbę urzędników i szlachty w okolic y .

•    Nowe przepisy obniży ły też portom Gimnazjum Realnego w Waszawie przez ogiamcrenie jego programu do prredmiotów rawodowo-technicrnych. ściśle dostosowanych do ptakiycrnych potrzeb Połećały też rawęnć do ściśle zawodowych przedmiotów Szkołę Sztuk Pięknych w Waszawie. przyłączona do Gimnazjum Realnego, i podporządkować ją do jakiejś organizacji - prawdopodobnie zawodowej znającej się na malarstwie, tytownictwie i architekturze. Do spraw ściśle zawodowych