CCF20111206015 (Kopiowanie)

W powyższych uwarunkowaniach nastał nowy etap w edukacji obronnej społeczeństwa. Koordynatorem tej działalności zostało wojsko. W nim zaś w listopadzie 1934 r. utworzono Wojskowy Instytut Naukowo-Oświa-towy. Jego działalność ukierunkowana była na koordynowanie pracy oświatowo-wychowawczej w wojsku i upowszechnianie problematyki wojskowej w środowisku cywilnym^2u. Wśród czterech głównych zadań realizowanych przez tą komórką uznano „aktywne wpływanie na przebieg procesów świadomościowych”. Realizując powyższe zadanie, wojsko wychodziło coraz szerszym frontem do społeczeństwa z działalnością programową służącą wychowaniu obronnemu. Czyniono to za pośrednictwem organizacji paramilitarnych i społecznych współdziałających z wojskiem, a także przez pion PUWFiPW.

Przysposobieniem wojskowym oraz działalnością wychowawczą obok Związku Strzeleckiego zajmowały sią i inne organizacje kombatanckie, skupione w Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny oraz trzy związki skupiające rezerwistów: Związek Oficerów Rezerwy, Związek Podoficerów Rezerwy i Związek Rezerwistów.

5 grudnia 1936 r. rząd wystąpił z inicjatywą tworzenia oddziałów Obrony Narodowej, formacji militarnej o charakterze terytorialnym stanowiącej cząść sił zbrojnych RP. Formy i metody prowadzonej w jej szeregach pracy wychowawczej oraz edukacji wojskowej nic odbiegały od obowiązujących w wojsku^{1 2 3}.

Narastające zagrożenie wojenne intensyfikowało propagandowe oddziaływanie na wojsko, a zwłaszcza na społeczeństwo. Ze strony wojska organizacyjnie odpowiadał za to Komitet Koordynacyjny usytuowany przy szefie WINO.

W oddziaływaniu propagandowym na społeczeństwo dużą wagą przywiązywano do popularyzowania akcji wykupywania obligacji pożyczek na dozbrojenie wojska oraz uczestnictwa w licznych funduszach. Z tej okazji odbywało sią wiele spotkań, mitingów i wieców z udziałem wysokiej rangi przedstawicieli wojska. Starano sią je wykorzystywać także dla celów propagandowych służących konsolidacji społeczeństwa. Do tego typu działalności czynnie włączała się prasa wojskowa i część cywilnej. Personalnie odpowiedzialnym za prezentowanie w prasie i czasopismach wojskowych i cywilnych problematyki obronnej był naczelnik Wydziału Prasowego WINO.

Za priorytetowe uznano znaczące poszerzenie problematyki obronnej w programach edukacji młodzieży. Ingerencja wojska w tej sprawie była szczególnie widoczna. W styczniu 1937 r. MSWojsk. wystąpiło do MWRiOP o zmianę zasad doboru kadry nauczycielskiej i zmian w programach wychowania patriotycznego i obywatelskiego młodzieży³². Wojsko zaczęło ingerować w sprawę doboru kadry nauczycielskiej. W szczególności dotyczyło to Kresów Wschodnich. Zalecano, by na tym terenie zatrudniać nauczycieli, którzy odbyli służbę wojskową, a najlepiej posiadających stopień oficerski lub podchorążych rezerwy²³.

Wojsko starało się ingerować w programy młodzieży szkół powszechnych i średnich. Postulowano w większym stopniu uwzględniać problematykę wychowania patriotycznego i obywatelskiego. Zalecano poszerzenie programów o tradycje oręża polskiego, walk o niepodległość oraz współczesną wiedzę militarną. Niektóre DOK - zwłaszcza te z Kresów Wschodnich - organizowały kursy dla nauczycieli wzbogacające ich wiedzę z zakresu obronności. Prowadzono także kursy dla podchorążych rezerwy przygotowując ich do prowadzenia działalności oświatowo-wychowawczej i wspomagających miejscowych nauczycieli w prowadzeniu edukacji obronnej.

Jeszcze jedną formą intensywnej edukacji obywatelskiej w ramach przysposobienia obronnego młodzieży były zainicjowane przez Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych Rydza-Śmigłego we wrześniu 1936 r. Junackie Hufce Pracy. Ich utworzenie zmniejszyć miało bezrobocie wśród młodzieży robotniczej, faktycznie służyć miały edukacji obywatelskiej i obronnej tej właśnie młodej generacji Polaków. Władze wykorzystywały JHP do pogłębionej indoktrynacji politycznej młodzieży. W programach ważne miejsce zajmowały zajęcia z wychowania obywatelskiego, a w nim podobnie jak w wychowaniu żołnierzy akcent kładziono na kształtowanie takich cech, jak: sumienność, honor, karność, zrozumienie dla potrzeb kraju. Ocenia się, że przez szeregi JHP przewinęło się około 30 tys. młodzieży²⁴. ^{4 5 6}

45

1

   L. Wyszczelski. Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy (1934-1939), „Zeszyty Naukowe WAP" 1990, nr 2, s. 12.

2

   P. Siawecki, Następcy komendanta. Wojsko a polityka wewnętrzna II Rzeczypospoli

3

tej w latach 1935-1939, Warszawa 1969, s. 235-236.

4

J. Odzicmkowski, op. cit., s. 88.

5

²³ Notatka ze stycznia 1937 r., CAW, sygn. 1.300.22.137.

6

³⁴ J. Odzicmkowski, op. cit., s. 63.