CCI00054

Nadmienić jednak wypada, że oprócz zmian cząstkowych we Włoszech trzykrotnie próbowano dokonać głębszych zmian w istniejącej konstytucji. Zmiany te miały objąć rewizję drugiej konstytucji regulującej pozycję ustrojową naczelnych organów państwa. W szczególności przedmiotem zmian chciano uczynić relacje pomiędzy parlamentem, rządem i prezydentem. Jak dotąd, trzykrotnie w latach 1983-1985, 1992-1994 i w latach 1997-1998 powoływano specjalną komisję obu izb parlamentu w celu przygotowania zmian w konstytucji. We wszystkich jednak tych przypadkach nie udało się stworzyć wystarczającej większości do poparcia rezultatów prac komisji. Jak dotychczas najgłębszą zmianą konstytucji była, wspomniana wcześniej, zmiana V części Konstytucji z roku 2001, która została zaaprobowana w referendum w październiku tego samego roku. Zauważyć należy, że nowelizacja ta odbyła się przy niewielkim zainteresowaniu społeczeństwa. Zaledwie bowiem 34% uprawnionych poszło do urn wyborczych.¹ System włoski dopuszcza istnienie ustaw konstytucyjnych obok konstytucji.

Drugą grupę przepisów konstytucyjnych stanowią statuty regionów o autonomii specjalnej i ich późniejsze nowelizacje.^{2 3} Ostatnią grupą ustaw konstytu-

7

cyjnych są ustawy obowiązujące obok przepisów konstytucji.

1. STRUKTURA PAŃSTWA

Konstytucja Republiki Włoskiej utrzymała unitarny charakter państwa. Wprowadziła ona jednak istotne novum w zakresie organizacji terytorialnej państwa, przewidując, że obszar republiki dzieli się na regiony, prowincje i gminy.

Już w momencie uchwalania przepisów konstytucji stworzono system, w którym pozycja regionów była znacznie silniejsza niż pozostałych jednostek terytorialnych, gdyż przyznano im kompetencje prawodawcze. Zgodnie z konstytucją stworzono dwa rodzaje regionów: regiony o autonomii specjalnej - do których konstytucja zaliczyła regiony dwóch wielkich wysp włoskich: Sycylii i Sardynii oraz trzy inne regiony przygraniczne Trentino - Górnej Adygi, Doliny

59

1

   Najbardziej kontrowersyjną z planowanych zmian konstytucyjnych jest zmiana art. XIII postanowień przejściowych i końcowych konstytucji, będących fragmentem trwającej od kilkudziesięciu lat narodowej dyskusji nt. powrotu do Włoch rodziny królewskiej. Artykuł ten stanowi, iż członkowie i potomkowie dynastii sabaudzkiej nie są wyborcami i nie mogą piastować urzędów publicznych ani stanowisk wybieralnych.

2

   Większość z nich została zaaprobowana przez Konstytucyjne Zgromadzenie Narodowe w r. 1948. Dotyczy to Statutu Specjalnego dla regionu Sardynii (zmienionego częściowo w r. 1971, 1986, 1989 i 1993), Yalle d’Aosta (zmienionego częściowo w r. 1972, 1989 i 1993), Trydentu -Górnej Adygi (zmienionego częściowo w r. 1971, 1972, 1989 i 1993). Najpóźniej, bo w r. 1963, został zaaprobowany statut regionu Fruli-Wenecja Julijska (zmienionego częściowo w r. 1972, 1989 i 1993).

3

   Przykładem takiej ustawy jest ustawa konstytucyjna z 22 stycznia 1997 r. o ustanowieniu komisji parlamentarnej do spraw reform konstytucyjnych.