25297 IMG$70

162 język i metoda KB.1, R. »

jednak uważa, że wzór jej znajduje we własnym sposobie odczuwania. Nie można się więc dziwić, że mamy tyle trudności w jej rozpoznawaniu, bo zbyt często zmienia ona swoje oblicze albo przynajmniej nabiera za dużo rysów każdego poszczególnego kraju. Nie wiem nawet, czy w sposobie, w jaki o niej mówię obecnie, nie czuć trochę tonu, jaki ona przybiera od pewnego czasu we Francji.

§ 79. Styl poetycki i zwykły język, oddalając się jeden od drugiego, zostawiły między sobą teren pośredni, na którym poczęła się sztuka retoryczna i z którego znowu schodziła,, aby się przybliżać już to do tonu poezji, już to do tonu rozmowy. Od drugiej różni się tylko tym, że odrzuca wszystkie nie dość szlachetne wyrażenia, a od pierwszej tym tylko, że nie jest poddana jednakiej mierze i że stosownie do charakteru języków nie pozwala się jej na. pewne figury i pewne zwroty, jakie się dopuszcza w poezji. Zresztą te dwie sztuki mieszają się czasem tak bardzo z sobą, że niesposób już ich rozróżnić.

ROZDZIAŁ IX SŁOWA

Nie mogłem przerywać tego, co miałem do powiedzenia o sztuce gestu, tańcu, prozodii, deklamacji, muzyce i poezji; wszystkie te rzeczy zanadto trzymają się razem i wiążą z mową mimiczną, która jest ich zasadą. Zabiorę się teraz do zbadania, po jakich stopniach postępu mowa dźwięków artykułowanych mogła się doskonalić i stać ostatecznie najwygodniejszą ze wszystkich.

§ 80. Aby zrozumieć, jak ludzie uzgodnili między sobą sens pierwszych słów, które chcieli wprowadzić w użycie, wystarczy zauważyć, że wymawiali je w okolicznościach, w których każdy zmuszony był odnosić je do tych samych percepcji. Dzięki temu ustalali ich znaczenie z większą dokładnością stosownie do tego, jak okoliczności, powtarzając się częściej, bardziej przyzwyczajały umysł do kojarzenia tych samych idei z tymi samymi znakami. Mowa mimiczna usuwała dwuznaczności i pomieszanie pojęć, które w początkach musiały być częste.

K/iOWA

1^3

KS- 1» U.

bH^ialw^RSierzętom, » którymi walczyli, aniżeli owocom, jakimi się żywili. Co do innych przedmiotów wymyślali dla ich oznaczenia słowa według tego, w jakim stopniu uważali je za konieczne do zaspokajania bardziej naglących swoich potrzeb, oraz o ile żywsze odbierali od nieb wrażenia.

§ 82. Język nie miał długo innych słów poza nazwami nadanymi przedmiotom podpadającym pod zmysły, takimi jak nazwy drzewa, owocu, wody, ognia oraz innych rzeczy,

0    których miano sposobność częstszego mówienia. Pojęcia złożone silbstancyj znane były najpierw, ponieważ pochodzą bezpośrednio od zmysłów, toteż one pierwsze musiały otrzymać nazwy. W miarę jak nabywano zdolności analizowania ich, zastanawiając się nad różnymi zawartymi w nich percepcjami, wymyślano znaki dla idei bardziej prostych. Kiedy już miano na przykład nazwę drzewa, urobiono po niej nazwy pnia, gałęzi, liścia, zieleni ifcd. Następnie poczęto rozróżniać, ale stopniowo, różne podpadające pod zmysły jakości przedmiotów. Zauważono okoliczności, w których mogły występować, i utworzono słowa, aby to wszystko wyrazić. Były to przymiotniki

1    przysłówki. Natomiast napotkano na duże trudności przy

nadawaniu nazw czynnościom duszy, ponieważ jesteśmy z natury mało zdolni do refleksji nad sobą samym. Ola oddawania więc takich idei jak:    widzę, słyszę, chcę, kocham i im

podobnych nie miano długo innego sposobu, jak wymawianie imienia rzeczy szczególnym tonem i zaznaczenie mniej więcej jakimś gestem mimicznym (j>ar ąueląne cLction.J położenia, w jakim się ktoś znajdował. W ten sam sposób podają do wiadomości to, co się dzieje w ich duszy, dzieci, które uczą się tych słów dopiero wówczas, kiedy już umieją nazywać przedmioty mające z nimi bliższy związek.

§ 83. Przywykłszy podawać sobie do wiadomości owe rodzaje idej przy. pomocy gestykulacji mimicznej    <*e-

tionsj, ludzie przyzwyczaili się je określać i wtedy zaczęli

11*