CCI00127 (2)

przez organy władzy wykonawczej bez upoważnienia ustawowego, a tylko na podstawie ogólnej kompetencji do kierowania gospodarką narodową. Wchodziły tu w rachubę takie akty. jak zarządzenia o treści niejednostkowej, samoistne uchwały Rady Ministrów, a nawet instrukcje i okólniki^{1 2 3 4}. Było to zjawisko niejako ex definitione związane z systemem gospodarki nakazowej. W kodeksie cywilnym została podjęta próba jego unormowania przez powołanie do życia (dziś już nie obowiązującego) arl. 2*. w myśl którego w wypadkach, gdy wymagają tego szczególne potrzeby obrotu między j.g.u.. Rada Ministrów lub z jej upoważnienia inny naczelny organ administracji państwowej mógł regulować stosunki tego obrotu w sposób odbiegający od przepisów kodeksu. Przepis ten. jako nieharmonizujący z gospodarką rynkową, został uchylony przez nowelę do kodeksu cywilnego z 28.07.1990 r. Obecnie więc akty. o których mowa, nie mogą stanowić postawy regulowania jakichkolwiek stosunków cywilnoprawnych. Od tego jednak należy odróżnić akty zarządu gospodarką narodową nie nakładające na nikogo obowiązków w sferze prawa cywilnego.

III.    W stosunku do prawa stanowionego w pełni obowiązuje zasada wyrażona w łacińskiej paremii iura novit curia⁵, co oznacza, że w postępowaniu przed sądami strona nie ma obowiązku prowadzenia dowodu celem ustalenia treści obowiązującego prawa⁶ (por. art. 227 k.p.c.: „przedmiotem dowodu są fakty”). Nieco odmiennie przedstawia się to zagadnienie, gdy powstaje potrzeba zastosowania — zgodnie z przepisami prawa prywatnego międzynarodowego — prawa obcego; wówczas bowiem według arl. 1143 k.p.c. sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości o udostępnienie tekstu tego prawa oraz o wyjaśnienie obcej praktyki sądowej; celem stwierdzenia treści obcego prawa i obcej praktyki sądowej sąd może również zasięgnąć opinii biegłych⁷.

IV.    Gdy akt prawodawczy został ogłoszony w sposób przepisany, stosuje się zawarte w nim normy prawne niezależne od tego. czy konkretna osoba zna je czy nie (ignorantia iuris nocetf. Nie znaczy to jednak, aby w zakresie

1

Por. A. Burda: Polskie prawo państwowe. Warszawa 1962. s. 193 i n.; S. Rozmaryn:

2

tamże. s. 260 i n.; S. Wlodyka: Organizacja wymiaru sprawiedliwości w PRL. Warszawa 1963.

3

s. 266 i n. oraz cytowane tam dawniejsze publikacje.

4

   O art. 2 k.c. oraz o innych problemach charakterystycznych dla systemu prawnego z okresu realnego socjalizmu por. niniejszy podręcznik, wydanie 1986 r., rozdział III przyp. 6-20. 53.

5

   Bliższą charakterystykę znaczenia tej zasady podaje W. Siedlecki: Zasady wyrokowania w procesie cywilnym. Warszawa 1957, s. 281 i n.

6

⁰ Wyszukanie odpowiedniego przepisu prawa oraz orientację co do tego. jakie akty normatywne obowiązują, jakie uległy uchyleniu oraz jakim zmianom (jakiej nowelizacji) uległy obowiązujące akty, ułatwiają odpowiednie zbiory i skorowidze, jak: A. Komorowski: Ustawodawstwo Polski Ludowej, ostatni tom VII (rok 1968) wraz z uzupełnieniem na stan prawny z 31.12.1966 r.; Z. Keck: Skorowidz przepisów prawnych ogłoszonych «• Dzienniku Ustaw i a Monitorze Polskim. Warszawa 1995: cenną pomocą są poza tym programy komputerowe obejmujące jednolite lub ujednolicone teksty aktów normatywnych.

7

Por. J. Ignatowicz: Ciężar dowodu. Annalcs UMCS. 1982. seclio G. vol. XXIX. s. 20.

* Problematyka znajomości i skutków nieznajomości prawa należy do ogólnej teorii prawa.