CCI00131

i ,11 ,111 ,iv

tycją i jej eksploatacją wraz z nakładami początkowymi, w podziale na fazę pierwszą (przedinwestycyjną), drugą (inwestycyjną), trzecią (eksploatacyjną) do momentu

stopa dyskon

rozpoczęcia likwidacji oraz etap likwidacji inwestycji; r

towa w kolejnych fazach (I, II, III) oraz na etapie likwidacji inwestycji (IV); t = 0, 1, 2, ...,d - kolejne lata procesu inwestycyjnego; a - rok zakończenia fazy I; b - rok zakończenia fazy II; c - rok zakończenia fazy III; d - rok zakończenia likwidacji inwestycji.

Jeżeli likwidacja inwestycji zostaje przeprowadzona w ciągu jednego roku, formula (3.14) przyjmuje postać:

NPV_f= I

NCF)

NCF"

NCF“

_{l =} o(l^+ri)' i = o+i(l^+rn)' _t = i>₊i(l^+rin)' l+nv

(3.15)

faza I faza II    faza III likwidacja

W przypadku większości przedsięwzięć inwestycyjnych dwa pierwsze składniki tej formuły, tzn. sumy dyskontowanych przepływów pieniężnych w latach przypadających na fazę I - przedinwestycyjną i II - inwestycyjną, są ujemne. Dzieje się tak dlatego, że w tych fazach inwestycje nie generują jeszcze dodatnich strumieni pieniężnych, lecz pociągają za sobą tylko wydatki, tworzące strumienie ujemne. W większości przypadków również czwarty składnik powyższej formuły jest ujemny. Często wydatki związane z likwidacją obiektów inwestycyjnych przewyższają wpływy uzyskane ze sprzedaży zlikwidowanego mienia. W związku z taką prawidłowością, ciężar generowania wpływów pokrywających ujemne salda pierwszego, drugiego i czwartego składnika powyższej formuły spoczywa na składniku trzecim, czyli fazie III - eksploatacji inwestycji. Aby inwestycja była opłacalna w sensie mikroekonomicznym, tzn. przyniosła zysk inwestorowi, faza III powinna wygenerować dodatnie saldo strumieni przepływów pieniężnych, przewyższające sumę ujemnych sald trzech pozostałych faz.

Metoda NPV_f pozwala sprawdzić, czy podjęta inwestycja jest opłacalna, sprowadzając do porównywalnych wartości wpływy z inwestycji i zaangażowane w nią środki. NPV_f wynosząca zero oznacza, że zaktualizowane przepływy pieniężne netto wystarczają tyko na spłatę zainwestowanego kapitału i pokrycie kosztu kapitału, wyrażonego stopą dyskontową. Gdy projekt ma dodatnią NPV_f, wówczas zapewnia stopę zwrotu przewyższającą koszt kapitału (stopę dyskontową). Z sytuacją taką mamy do czynienia przeważnie w przypadku inwestycji prywatnych. Inwestycje podejmowane w sektorze publicznym często nie generują wpływów, które przewyższyłyby ujemne salda I i II fazy oraz etapu likwidacji. W takich przypadkach ujemna wartość NPV_f świadczy o nieopłacalności podejmowania danej inwestycji z mikroekonomicznego punktu widzenia. Należy ją jednak rozpatrywać przez pryzmat korzyści, jakie może przynieść całemu społeczeństwu lub danej społeczności (rozważania na ten temat zawarto w kolejnym punkcie).

Metoda wewnętrznej stopy zwrotu (IRR - Internal Ratę of Return) polega na określeniu stopy dyskontowej, przy której zdyskontowana wartość wydatków pieniężnych równa się zdyskontowanej wartości wpływów pieniężnych. Poziom stopy dyskontowej, przy którym zaktualizowana wartość netto równa się zeru (NPV = 0), jest

faktyczną stopą zysku z nakładu inwestycyjnego. W metodzie zaktualizowanej wartości netto (NPV) poziom stopy dyskontowej byi przyjmowany przez inwestora. W metodzie wewnętrznej stopy zwrotu ustala się faktyczną stopę zwrotu od wyłożonego kapitału, aby porównać ją z przyjętą minimalną stopą zysku. Poszukiwania wewnętrznej stopy zwrotu zaczyna się od przygotowania projekcji przepływów pieniężnych. Następnie przyjmuje się jakiś poziom stopy dyskontowej i oblicza wartość bieżącą (PV) tych przepływów oraz ich sumę. Jeżeli otrzymana NPV jest dodatnia, należy dokonać tych samych obliczeń dla wyższego poziomu stopy dyskontowej, aż do otrzymania wartości ujemnej. Gdy ujemne i dodatnie wartości NPV, obliczone dla różnych poziomów stopy dyskontowej, są zbliżone do zera (wartość IRR będzie tym bardziej precyzyjna, im bliższe zera są wartości NPV), można określić wysokość wewnętrznej stopy zwrotu IRR, korzystając z następującego wzoru [Ostrowska, 2002, s. 75]:

IRR = _ri +

PV(r₂-_ri) PV+\NV\ ’

(3.16)

gdzie: IRR - wewnętrzna stopa zwrotu; PV - dodatnia wartość NPV dla niższej stopy dyskontowej /y, NV - ujemna wartość NPV dla wyższej stopy dyskontowej r₂\ r_x - niższa stopa dyskontowa dla NPV> 0; r₂ - wyższa stopa dyskontowa dla NPV< 0.

IRR pokazuje rzeczywistą stopę zwrotu z inwestycji. Może ona być wykorzystana do ustalenia warunków kredytowych, gdyż określa maksymalną stopę oprocentowania kredytów, którą inwestor może zaakceptować, aby nie ponieść strat.

Zasadniczo, przedsięwzięcie inwestycyjne może być podjęte, jeżeli IRR jest wyższa niż stopa graniczna, będąca najniższą możliwą do przyjęcia stopą zysku z zainwestowanego kapitału. IRR niższe od zera oznacza, że przedsięwzięcie przyniesie straty.

3.3.4. Efektywność inwestycji dla społeczeństwa

j Ocena efektywności inwestycji dla społeczeństwa, zwana oceną makroekonomiczną, > c polega na zbadaniu wszystkich kosztów i korzyści dotyczącyclroloćzehia inwestycji, z uwzględnieniem wpływu na środowisko naturalne i kulturowe człowieka oraz zjawisk społeczno-ekonomicznych towarzyszących przedsięwzięciu. Ocena taka powinna stanowić nieodzowny element oceny efektywności inwestycji, zwłaszcza publicznych i publiczno-prywatnych. Wśród makroekonomicznych metod rachunku efektywności inwestycji najpopularniejszą jest metoda analizy kosztów i korzyści (CBA -_ Cost-Benefit Anatyśis). Jest to metoda niezwykle przydatna, gdyż łączy w sobie kryteria ekonomiczne i społeczne. Obok efektywności przedsięwzięcia, rozumianej jako nadwyżka wygenerowana przez strumienie pieniężne, bierze się pod uwagę strumienie realne, krążące w otoczeniu inwestycji i decydujące o efektywności makroekonomicznej. Głównym kryterium jest bieżąca wartość nadwyżki wszystkich korzyści nad wszystkimi kosztami. Można ją sprowadzić do zaktualizowanej wartości nadwyżki netto dla społeczeństwa, tj. przyrostu netto dobrobytu społecznego, wywołanego realizacją przedsięwzięcia inwestycyjnego, i można ją zapisać w postaci następującego wzoru:

93