CCI00240

218 Wychowanie fizyczne

WYCHOWANIE FIZYCZNE

Rozprawa Pltysical lulucation powstała w 1859 roku dla czasopisma Oltarlcrly Review, ale nic została zaał^eplowtmh pri-.cz redakcję.

[...] Podstawowym celem jest zgodność dyscypliny pokoju dziecinnego i szkoły z ustalonymi prawdami nauki współczesnej. Już jest czas, ażeby w korzyściach, które otrzymują nasze owce i woły z badań laboratoryjnych, brały udział także nasze dzieci. Nie kwestionując wielkiego znaczenia hodowli koni i karmienia świń, chcemy zaznaczyć, że ukształtowanie dobrze zbudowanych mężczyzn i kobiet ma także pewne znaczenie i że te wnioski, które teoria wskazuje i praktyka potwierdza, powinny być zastosowane zarówno w jednym wypadku, jak w drugim. Prawdopodobnie niektórzy będą zdumieni — może dotknięci -— takim zestawieniem pojęć. Jednakże jest faktem bezspornym, że człowiek podlega tym samym prawom organicznym, co twory niższe. Żaden anatom, żaden fizjolog, żaden chemik nie będzie wątpił ani chwili, że ogólne zasady, które są prawdziwe dla procesów życiowych zwierząt, są również prawdziwe dla procesów życiowych ludzi.

1 szczere uznanie lego laktu, nie będzie bez korzyści, bo uogólnienia utworzone przez obserwację i eksperyment dla zwierząt dadzą się zastosować również do człowieka. Jakkolwiek nauka o życiu jest dopiero w zalążku, to jednak doszła ona do pewnych zasad podstawowych, które leżą u podłoża wszelkich organizmów, włączając w to organizmy ludzkie.¹³ To, co należy teraz zrobić i co zamierzamy w pewnym stopniu uczynić, dotyczy zbadania wpływu tych zasad podstawowych na fizyczne wychowanie dzieci i młodzieży. [...]

[...] Wychowanie fizyczne dzieci jest w ten sposób zupełnie wadliwe w wielu kierunkach. Błędy te polegają na niedostatecznym odżywianiu, na niedostatecznej odzieży, na niedostatecznych ćwiczeniach (przynajmniej u dziewcząt) i na nadmiernym wysiłku umysłowym. System ten jako całość ma tendencję zbyt surową: wymaga za wiele i daje za mało. Szafując tak bardzo siłami żywotnymi, czyni on życie młodzieży znacznie podobniejsze do życia dorosłych, aniżeli to być powinno. Zapoznaje on prawdę, że —- podobnie jak u płodu — cała siła życiowa jest wydatkowana na jego wzrastanie, podobnie jak u niemowlęcia wydatkowanie sił życiowych przy wzrastaniu jest tak wielkie, że zostaje bardzo mało dla jakiejkolwiek innej czynności fizycznej lub umysłowej — również w dzieciństwie i młodości wzrastanie jest postulatem dominującym, któremu wszystkie inne muszą być podporządkowane; postulatem, który nakazuje dawać wiele i brać mało; postulatem, który ogranicza wysiłek ciała i umysłu w proporcji do szybkości wzrastania; postulatem, który pozwala na zwiększanie aktywności fizycznej i umysłowej tylko w takim stopniu, w jakim zmniejsza się wzrastanie.

¹³ Ewolucjonizm Spencera wynikał raczej z teorii J. 3. Lamarcka (Filozofa zoologii, 1809 r) i K. E. von Baera (1827 odkrył komórkę jajową ssaków i wykazał podobieństwa embrionów wszystkich kręgowców); Karol Darwin opublikował dopiero zwięzły zarys swej teorii, natomiast jego podstawowe dzieło — O powstawaniu gatunków ukazało się dopiero w 1859 r. (wyd. polskie 1884 r.) - przyp. red.    ,

To wychowanie o wysokiej skali wymagań możemy wyjaśnić tym, że wynika ono z naszej przejściowej fazy cywilizacji. W czasach pierwotnych, kiedy agresja i obrona stanowiły główną działalność społeczną, siła fizyczna oraz związana z tym odwaga były najważniejszym postulatem; o kulturę umysłu mało dbano i nawet, jak w okresie feudalnym, traktowano często z pogardą. Ale obecnie, gdy nasze państwo jest stosunkowo pokojowe; obecnie, gdy siła mięśni jest użyteczna niemal tylko dla pracy ręcznej, a powodzenie społeczne prawie w każdym kierunku zależy bardziej od sił umysłowych, nasze wychowanie stało się prawie wyłącznie umysłowe. Zamiast szanowania ciała i ignorowania umysłu obecnie szanujemy umysł i ignorujemyeiało. Obydwa te stanowiska są fałszywe, .leszcze nie uświadamiamy sobie tego, że skoro elementy fizyczne leżą u podstawy duchowych, elementy duchowe nie mogą być rozwijane kosztem fizycznych. Stare i nowe poglądy muszą być połączone.

Być może nic nie przyspieszy tak tego okresu, gdy będziemy dbali jednakowo o ciało i umysł, jak rozpowszechnienie wiary, że utrzymanie zdrowia jest obowiązkiem. Mało osób uświadamia sobie, że zachodzi tu rodzaj moralności fizycznej. Pospolite słowa i działania ludzi wychodzą z założenia, że mogą oni swobodnie dysponować swoim ciałem. Komplikacje wywołane nieposłuszeństwem wobec nakazów Natury uważają oni po prostu za dopust, a nie za rezultat postępowania mniej lub więcej haniebnego. Jakkolwiek złe konsekwencje ciążące na ich podwładnych i na przyszłych generacjach są często równie wielkie, jak konsekwencje zbrodni, to jednak nie uważają oni siebie bynajmniej za przestępców. Prawda, że w wypadku opilstwa zdrożność wykroczenia fizycznego jest uznana; ale nikt nie wyciąga z tego wniosku, że jeżeli takie wykroczenie fizyczne jest zdrożne, to zdrożne jest wszelkie wykroczenie fizyczne. Faktem jest, że wszelkie łamanie praw zdrowotnych jest grzechem fizycznym. Kiedy to zostanie powszechnie zrozumiane, wówczas, a zapewne nic wcześniej, wychowanie fizyczne młodzieży zwróci na siebie taką uwagę, na jaką zasługuje.