Chemia18

I 'iiiIr.hiH |n 111 r 1111 (: /111 ’

I 'iiiIr.hiH |n 111 r 1111 (: /111 ’

l<v< 1.4. Zamglenie tworzą maleńkie kropelki wody, dym to zawieszone cząstki substancji stały* li Smog zawiera jednocześnie kropelki mgty i * /.)•.!I< i stałe o różnych rozmiarach.

typową mieszaniną jest powietrze, /. którym stykamy się na eo dzień. Zazwyczaj powietrze nie jest całkowicie jednorodne fizycznie: pyły, mgła wodna, aerozole, dymy i smogi („smog” to połączenie angielskich słów: smoke - dym i fog - mgła) powodują jego zanieczyszczenie, niekiedy bardzo niebezpieczne dla roślin, zwierząt i ludzi.

W skład czystego, niezanieczyszczonego powietrza wchodzą zarówno pierwiastki chemiczne: azot, tlen i jego odmiana ozon, argon oraz niewielkie ilości innych pierwiastków, jak i związki chemiczne: dwutlenek węgła, para wodna (w' zmiennych ilościach, w zależności od wilgotności względnej, temperatury i ciśnienia), tlenki azotu, a także inne w niewielkich ilościach. W bardzo wysokich warstwach atmosfery, powyżej 100 km n.p.m., skład powietrza się zmienia: przeważa w nim najlżejszy gaz - wodór.

Woda wyslępu |,|c,i w pr/yi o-

d/l(5 |t!t;l mit!

s/anlną, czyli m/lwoiom.

Inną pospolitą mieszaniną jednorodną jest woda, a dokładniej: wodne roztwory różnych substancji. Najczystsza woda. zbliżona do związku chemicznego H₂0 (czyli tlenku wodoru), to woda destylowana, używana do produkcji leków i w laboratoriach chemicznych - zawiera ona zaledwie tysięczne części procenta masowego domieszek, głównie wtórnie rozpuszczone gazy i nieznaczne ilości koloidalnej (tworzącej cząstki

0    średnicach od i do 200 nanometrów) krzemionki SiO_: pochodzącej ze szklą. Wszystkie inne gatunki wód zawierają rozpuszczone gazy - składniki powietrza: tlen i azot, dwutlenek węgla (szczególnie w wodach mineralnych i gazowanych) oraz rozpuszczone, zmienne ilości różnych soli nieorganicznych - głównie związków magnezu, wapnia, sodu potasu

1    czasami innych metali, na przykład żelaza. Najbardziej zasolone są tak zwane solanki (wody głębinowe z dużą ilością soli, niekiedy nawet roztwory nasycone tych związków) oraz wody mórz i oceanów. Te ostatnie zawierają średnio około 3,5% masowego rozpuszczonych soli.

lal |e:.l •.topom winliil.i/owym, tuliiiiiiatil /Inlo w plot‘icionkii dupom |i!(lno i.i/owym

Jednorodne mogą być także mieszaniny niektórych metali, tworzących stopy. W wielu wypadkach stopy metali zawierają dwie fazy lub więcej, niekiedy wyraźnie wyodrębnione w postaci krystalicznej. Czasami do unaocznienia wielofazowej budowy stopów potrzebna jest specjalna obróbka ich powierzchni za pomocą trawienia, na przykład rozcieńczonymi roztworami kwasów nieorganicznych. Stopem jednofazowym jest stop jubilerski zawierający złoto, srebro i czasami miedź.

Mieszaniny jednorodne są nazywane inaczej homogenicznymi, a niejednorodne heterogenicznymi. Składniki mieszanin homogenicznych są bardzo silnie rozdrobnione - najczęściej aż. do pojedynczych cząsteczek. Natomiast składniki mieszanin heterogenicznych ..i rozdrobnione słabo mieszaniny Ic zawiciają duże zespoły cząsli i *1 W ulu '.niwa

/o i wamnkicm koniecznym zaliczenia mieszaniny do typu mieszanin hiiiuuyrme/nyi li jest silne lozdrobnicnie wszystkich jej składników lesli mii './anilin choc jeden /.i składników pozostaje niedoslatee/nie roz di i ilmiony, i alose zaliczamy do mieszanin heterogenicznych.

Pomiędzy mieszaniną homogeniczną a heterogeniczną wyróżniamy •uh s/iminę koloidalną. Zespoły cząsteczek, które ją twórz;,i, mają sred ma wielkość, są lozdrohnionc bardziej niż składniki mieszaniny niejcd iiMiodnej (heterogenicznej), ale nic lak silnie jak składniki mieszaniny i* * Im tu itlncj (homogenicznej).

Mies/aniny nazywamy czasem układami dyspersyjnymi (dyspersja inaczej ..rozproszenie”). Tak więc powietrze, czyli mieszaninę gazów,

•    *l n sliu będziemy jako układ dyspersyjny gazu w gazie, a mieszaninę .ody i cukru jako układ dyspersyjny wody i cukru. Pojęcia „układ dys-

l u i \\ 111 \' używa się jednak najczęściej w odniesieniu do mieszaniny, kiou-| dmbinki cieczy lub ciała stałego są rozmieszczone (rozproszo-111 ) w gazie. Przykładem tak rozumianego układu dyspersyjnego jest między innymi mgła.

Substancję nazwiemy czystą chemicznie, jeśli zawiera tylko jeden ro-■ I a| ułomów lub cząsteczek chemicznych, ma ściśle określony skład i cha lakli iystycznc właściwości chemiczne oraz fizyczne. Substancje czyste i i* la się na pierwiastki i związki chemiczne.

i Ja ni dzień spotykamy niewiele substancji czy-i ■ li i licmicznie, czyli takich, w których zanic-«/ima lub celowo wprowadzone domieszki mi. |n zekrac/ają kilku dziesiątych procenta maso-\* * pi Przyjmując umownie, że za czyste uznamy i. |m iwlastki lub związki chemiczne, które zawie-

*    < i. i powyżej 99% głównego składnika, w naszym i ' * mu znajdziemy od kilku do kilkunastu ta-

I u h substancji, a wśród nich następujące pier-i.r.iki miedź, w przewodach elektrycznych, glin i n * luiieznie określany jako aluminium) w⁷ naczy-ni.it h kuchennych, wolfram w żarnikach żarówek i i il zwane „miękkie żelazo” w rdzeniach transformatorów. Można jesz-. /i dodać chrom i nikiel, które są powszechnie używane jako pokrycia antykorozyjne, ale występują one w bardzo cienkich warstwach, rzędu kilku, najwyżej kilkunastu mikrometrów.

A związków ! i, iiyeh należy wymienić sól kuchenną Na('l i uikici ( ,,11,Woda zwykle zawiera powyżej 0,2% masowego ni/puszczonych w niej soli, które są najczęściej cennym i pożytecznym dl.i zdrowia dodatkiem, ponieważ dostarczają organizmowi niezbęd uyrli pierwiastków⁷, takich jak potas, magnez, żelazo i inne. Woda zu pełnie pozbawiona dodatków mineralnych, na przykład woda deslylo wana u vw.ma do picia i pi z.yiządzauia pokai mow piz* z oku s dlu/szy