Chemia14

7 tH

7 m 7 W

77(.

m

O 777

:

j JU

714

710

206

t-1-1-1-h

81	82	83	84	85	86	87	88	89	90	91	92
Tl	Pb	BI	Po	At	Rn	Fr	Ra	Ac	Th	Pa	U

liczba atomowa: Z

Myj l 14. S/oreg uranowy - w kwadratach obok symboli pierwiastków podano czasy półtrwania kolejnych i/nlopów

wydostaje się z wnętrza Ziemi, gromadząc się w powietrzu w kopalniach jaskiniach i piwnicach domów. Należy do pierwiastków nietrwałych - najdłużej żyjący nuklid rozpada się w połowie w ciągu około 4 dni, wydzielając promieniowanie a i przekształcając się w polon, który również jest promieniotwórczy i powoduje zagrożenie dla zdrowia ludzi.

3.3.4. Sztuczne przemiany promieniotwórcze

W 1919 roku pierwszej sztucznej przemiany jądrowej dokonał Ernest Rutherford. Badając przechodzenie cząstek a (pochodzących z próbki związku radu) przez azot, stwierdził powstawanie bardzo rzadkiego izo topu llenn ¹;() (izotop len występuje w pierwiastkowym tlenie w ilościach (I.OSN ) Podczas lego doświadczenia uczony zauważył że pojawiły się cząstki o zasięgu znacznie większym niz zasięg uzylw h cząstek nr

I »i i| l.nllili |\/r pniiii.ii \ I .1 .11 \ -i ..i lit |.|dt .1 wodni II i v \ 11 |»i«»I« H l \

i.i iuc/cj pinmiminu. |nnhnmwi^-) o właściwościach nieco podoi >

nyi li iln wlaseiwosi i pi.....u limu .mi.i nr ()k;i/;iln się, żc pinlouy pnwsl.i

11\ podczas zderzania ■ u, jądei ;»/*>(u z cząstkami a według lownama

"N I 11 Ic •',■() l ]l I (w postaci promieniowania protonowego)

Powyższy /apis przemiany jądrowej należy odczytać następująco: az.ol i I 14) reaguje z jądrem helu (A = 4) i powstaje izotop tlenu (A 17) i u udoi (A = I).

lądra atomów wodoru powstające w tej reakcji jądrowej miały nad •. s kę energii pochodzącej z przekształcanych jąder i uzyskiwały bardzo >lu/r prędkości, rzędu kilkudziesięciu tysięcy kilometrów na sekundę, i ui/ac promieniowanie protonowe.

W powyższej przemianie zrealizowana została podstawowa idea al-■ In mii, mianowicie transmutacja pierwiastków, która miała na celu łownie otrzymanie złota i innych kosztownych metali. Alchemicy jed-iul próbowali dokonać owej transmutacji na drodze przemian chemiczno li i przy zastosowaniu znacznie mniejszych energii.

/a pomocą oddziaływania promieniowania a na jądra glinu zrealizo-uio powstawanie nietrwałego nuklidu fosforu:

gAl + lHe—- SP + in

I 11 u \ wykazywał znaną już dużo wcześniej promieniotwórczość /3 podającą według równania:

15P —* uSi + e"

Myl to pierwszy przypadek sztucznie wywołanej promieniotwórczości.

' Ikrycia tego dokonali w 1934 roku Irena Joliot-Curie (córka M. Skło-dowskiej-Curie) i jej mąż Fryderyk Joliot-Curie.

/naeznie więcej rozmaitych przemian jądrowych udało się zrealizować,

I n dy rozwój techniki akceleratorowej pozwolił na uzyskiwanie dużo u, k szych energii cząstek, którymi wywoływano te reakcje. Pierwszą reak-• |.i / użyciem przyspieszanych cząstek (przeprowadzoną w 1931 r.) była n akcja:

jLi +    —* 2 jHe

1 ;ł.5. Zastosowanie przemian promieniotwórczych

Najbardziej spektakularnym osiągnięciem z dziedziny przemian ją-■ li owych było wykorzystanie neutronów o dużej energii. Neutrony te u/yskiwano w reakcji:

jlłc + ]\ I — "IB + ,'n

1 losowano do pi/i piowad/cnia szllicznych rozpadów promicniotwór 1 /ych < >tlo I lali 11 1 l hi Mlassmaim odkryli, żc pod wpływem neutronów