Chemia29

Ky< ‘>.27. Uproszczony model pojedynczej nici DNA

I iNA jost strukturą (Iwiinicio-Wfj, która zawiera tyminę, adeninę, cyto-/yng i guaninę.

li

\

/111111«i w. 1111 | / i . .r.n ,    . I pi. i t l.l.iw i.my |i

/nzwyc/aj lak, |aI' na i \> mu * '7.

W wypadku kwa .nw nul h mowych iiiovm się o strukturze I luli II i/ydowcj, podobna jak to miało miejsce pizy omawianiu slniklu ry białek. Aby opisać I rzędowi) strukturę iii ci DNA, musimy narysować pełny wzór Iraj' mentu cząsteczki i podać dla całej cząstce/k i kolejność^ zasad azotowych występujących w kolejnych nukleozydach. Poniżej przedsta wiamy fragment pojedynczej nici DNA:

O

CH,

-O—CH,

N

o "n

O-

tym i na (T)

NH,

N

0

1    N-HO—P—O

O

Lś'

CH,

N-

'N'

adenina (A)

O

NH,

HO—P—-O

cytozyna (C)

I

O

CH, ° ^N O

HO—P—O    N-

O

O

I-I

N

guanina (G)

CH,

N-

N NIP

O-

Struktura l-rzędowa tego fragmentu może być zapisana następująco:

tacc;

\lniny węgla nule .)« < «I* • • «11 i ■ iw w !,hh mini mmii i uje się doda|ąid<t każdego nu ti HI u n.il | u nu . i In i u Ii i >/ii ii* i i i.i oil utomow węglu nuli zących do zasad azoln\' li 1.11 \\\mku/r schematu I rzędowej sliukluiy, wiązanie estrowe twoi/om |. .1 między ułomem .V jednego nukleozydu 1 ułomem 5' drugiego mikleo/ydu ( uly Iniicueh pojedynczej nici I )NA mu więc koniec 3' i koniec V. Sekwencję I )NA zapisuje się w kierunku 3'    *3'.

W sklud DNA wchodzi) dwie zusudy purynowc (czyli dwupicrścienio-we) i dwie zasady pirymidynowe (czyli jednopierścicniowe), co pozwala nu uzyskanie bardzo regularnego kształtu cząsteczki DNA. Cząsteczka I )NA zbudowana jest bowiem z dwóch równoległych nici, wiążących siy ze sobą za pomocą wiązań wodorowych wytwarzanych przez zasady azotowe. Przy tym wiązania wodorowe tworzą zawsze pary, złożone z zasady dwupierścieniowej i zasady jednopierścieniowej. Możliwe byłyby więc połączenia: adenina—tymina, adenina—cytozyna, guanina—tymina i gu-anina—cytozyna. Okazuje się jednak, że najmocniejsze wiązania wodorowe budowane są przez pary adenina—tymina i guanina—cytozyna i tylko one występują w DNA. Takie pary zasad nazywamy komplementarnymi. Adenina i tymina tworzą dwa, a cytozyna i guanina trzy wiązania wodorowe:

Il-rzędowa struktura DNA pozwala prześledzić, jak względem siebie położone są obie nici oraz jakie pary zasad następują po sobie w badanej cząsteczce. Podczas opisywania II-rzędowej struktury DNA stosuje się często następujące uproszczenia: zamiast wzorów zasad wpisuje się oznaczenia literowe, zamiast wzomw kwasu toslorowego( V) wpisuje się literę I* w kołeczku, wzory cul.iow podaje się schematycznie bez zaznaczania grup <)11