choroszy6

6. NADDATKI NA OBRÓBKĘ

Zgodnie z PN-83/M-01250 naddatek na obróbkę jest warstwą materiału usuwaną w czasie obróbki z półfabrykatu w celu osiągnięcia żądanych kształtów, wymiarów lub właściwości. Ustalenie jego wartości jest ważnym zadaniem podczas opracowywania procesu technologicznego. Nadmierne naddatki powodują bowiem nie tylko zamianę w wióry znacznej części masy półfabrykatu, lecz także zwiększenie kosztów robocizny, narzędzi i energii. Zbyt małe naddatki natomiast utrudniają łub uniemożliwiają obróbkę z wymaganą dokładnością, a niekiedy powodują, że niektóre powierzchnie przedmiotu lub jej części pozostają nie obrobione. To jest właśnie główna przyczyna powstawania braków w produkcji. Ponadto, ze względu na często twardy naskórek półfabrykatu, zbyt mały naddatek - szczególnie na powierzchniach odlewów lub odku-wek - prowadzi do zwiększenia intensywności zużycia narzędzi.

Podczas wyznaczania naddatków obróbkowych można wyróżnić dwa etapy: pierwszy - określenie wymiarów półfabrykatu i drugi - określenie naddatków obróbkowych dla poszczególnych operacji i zabiegów.

Wymiary półfabrykatu decydują o tak zwanym naddatku całkowitym, który stanowi warstwę materiału niezbędną do wykonania wszystkich operacji procesu technologicznego od półfabrykatu do gotowego przedmiotu. Naddatek zależy przede wszystkim od dwóch czynników: rodzaju półfabrykatu i sposobu jego wykonania. Odlewy staliwne są zazwyczaj mniej dokładne od żeliwnych (tab. 6.1 i 6.2). Największe naddatki są podczas ręcznego wykonywania formy, mniejsze podczas formowania maszynowego, a najmniejsze dla odlewów wykonywanych pod ciśnieniem. Czynniki, na podstawie których określa się naddatek to grubość warstwy uszkodzonej, tj. utwardzonej warstwy wierzchniej odlewów lub odkuwek, grubość warstwy odwęgłonej, wysokość nierówności powierzchni, wgłębień, pęknięć itp. Orientacyjna grubość tej warstwy dla żeliwa szarego i ciągliwego wynosi od 1 do 2 mm, odlewów staliwnych od 1 do 3 mm, odkuwek swobodnych od 1,5 do 3,5 mm, odkuwek matrycowanych od 0,5 do 1,5 mm i materiałów walcowanych - 0,5-1 mm [42, 116]. Podobnie jest dla odkuwek, gdzie odkuwki swobodnie kute mają naddatki większe niż odkuwki matrycowane. Materiały walcowane mają na ogół naddatki mniejsze niż odlewy i odkuwki. Inne czynniki, które wpływają ni potrzebę zwiększenia naddatków to: złożoność kształtu przedmiotu, częste zmiany baz podczas jego obróbki oraz wystąpienie obróbki cieplnej w procesie technologicznym.

Stosownie do rozważań o źródłach niedokładności obróbki, nadawanie kształtu ora: wymaganych dokładności i chropowatości powierzchni powinno odbywać się w drodze ciągu operacji, np. obróbki: zgrubnej, kształtującej i wykańczającej. W kolejnych