Cogito wieś

O co może zapytać komisja w rozmowie?

• O inne sceny z powieści Prusa, w których występuje motyw lalki (zabawy Helenki, córki pani Stawskiej lalką pani Krzeszowskiej, dla której zabawka jest pamiątką po zmarłej córce; podarowanie, a raczej sprzedaż lalki pani Stawskiej na korzystnych warunkach, w sklepie Wokulskiego, posądzenie pani Stawskiej o kradzież lalki i rozprawa sądowa, która dowodzi jej niewinności - okazuje się, że zabawka z domu pani Krzeszowskiej i lalka pani Stawskiej to dwie różne lalki nabyte w innych sklepach, zabawka Krzeszowskiej, jak dowiedzie sąd, została zniszczona przez nieuważną służącą, a nie ukradziona przez mamę Helenki...).

FR A SZ KI t?m

fiepuW*

xvtyfp^/in')'^nr

(tanie.

7    W Jgrdfc&W

:VjE>iuF,łrni£ajatrjeivrf - -'^v' x f 8 *•

•    O interpretację tytułu „Lalka" (interpretacji jest wiele: próżna, piękna Izabela, bezduszna jak lalka albo... Stanisław Wokulski, który staje się marionetką w rękach Izabeli, a może społeczeństwa, tytuł być może odwołuje się do marionetek z wystawy nakręcanych przez Rzeckiego, które są metaforą losu człowieka, znaczenie dla tytułu powieści może mieć też proces o lalkę).

•    O gatunki literackie, jakie reprezentują utwory Kochanowskiego (fraszka) i Prusa (powieść dojrzałego realizmu, wykraczająca jednak poza te ramy, jest też powieścią metafizyczną i psychologiczną).

•    O wyjaśnienie terminu theatrum mundi (teatr świata).

•    O to, jak nazywają się słowa, które jak fątka, wyszły już z użycia (archaizmy).

ęhzgdatwg C/gi/d/iż

„Świat jest teatrem, aktorami ludzie,

Którzy kolejno wchodzą i znikają."

Zadanie 2. - związane z tekstem ikonicznym

Jak ukazywano wieś? Odpowiedz na przykładzie podanego tekstu kultury (obrazu Józefa Chełmońskiego _nBabie lato”) oraz wybranych utworów literackich.

Wstęp:

Obraz Józefa Chełmońskiego pochodzi z epoki pozytywizmu.

Teza:

Dzieło Chełmońskiego ukazuje wieś realistycznie, ale eksponuje pozytywne aspekty życia na wsi: piękno przyrody, możliwość obcowania z nią, odpoczynku na łonie natury.

Opis tekstu kultury:

Na pierwszym planie widzimy bosą, ubraną na biało wiejską dziewczynkę leżącą na polu, na czymś w rodzaju sukmany i trzymającą między palcami nić babiego lata. Żółtym akcentem jest coś, co trzyma pod głową, może zwinięte ubranie. Nieopodal niej siedzi mały czarny piesek, stróż dziewczynki. W oddali widać ludzi i zwierzęta na polu. Na horyzoncie szarość pól łączy się z niebem.

Interpretacja:

Dziewczyna ma bose stopy, zapewne jest biedna, ubrana w typowo chłopski strój. To wieśniaczka, być może odpoczywająca po pracy i zachwycająca się naturą (ma rozchylone usta, lekko przymknięte oczy, patrzy na nić babiego lata). Szuka wytchnienia. W przyrodzie znajduje pocieszenie. To, że leży na ziemi, można odczytać symbolicznie (jest blisko natury). Chełmoński ukazuje dziewczynkę realistycznie, ale eksponuje pozytywny aspekt kontaktu z naturą na wsi i piękno wiejskiego pejzażu. Utrwala polski krajobraz i typową dla naszej szerokości geograficznej porę roku (przełom lata i jesieni, tzw. babie lato, nazwa pochodzi od nitek rośliny nazywanych babim latem).

Przykłady z literatury:

•    Sielankowe przedstawienie wsi (w „Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza czy „Pieśni świętojańskiej o Sobótce" Jana Kochanowskiego) - eksponowanie piękna, idealizacja, pomijanie kwestii ciężkiej pracy, krwi, potu, łez oraz konfliktów społecznych.

•    Skupienie się na zjawisku chłopomanii (ludomanii) - pozornie bliskich kontaktów artystów i inteligentów z epoki Młodej Polski z ludem, który stanowił źródło siły i piękna. Nie dostrzegali oni jednak faktycznych problemów chłopów, fascynacja płytka, choć skutkowała nawet małżeństwem z chłopkami („Wesele" Stanisława Wyspiańskiego).

(Źródło: „Jak wam się podoba" Williama Szekspira w tłumaczeniu Macieja Słomczyńskiego)