DSC00007 (30)

Do uszczelniania połączenia pokrywy z kadłubem stosuje się między innymi papier nasycony parafiną, ołów, aluminium, natomiast jako szczeliwo w dlawnicy — sznur bawełniany, nasycony tłuszczem lub pokryty grafitem, oraz rzadziej — gumę lub tworzywa sztuczne.

Sposoby łączenia grzybka z wrzecionem, zapewniające obrót grzybka względem wrzeciona, pokazano na rys. 8.12a, b, c.

Ukształtowanie kadłuba zaworu pokazane na rys. 8.10 powoduje dwukrotną zmianę kierunku przepływu czynnika, a tym samym powstawanie dużych strat przepływu. W celu ich zmniejszenia stosuje się zawory o zwiększonym ok. 10% przekroju przepływu (w stosunku do przekroju przewodu rurowego) lub inne rozwiązania konstrukcyjne, pokazane schematycznie na rys. 8.13a, b, c.

Rys. 8.13. Schematy zaworów grzybkowych [16]

Konstrukcja zaworu grzybkowego zamykanego ręcznie może być także uzależniona od kierunku przepływu czynnika. Nacisk czynnika może działać pod grzybek (rys. 8.10) lub — przy przeciwnym kierunku przepływu — na grzybek. Gdy ciśnienie działa pod grzybek, podczas zamykania zaworu wrzeciono jest obciążone jednocześnie siłą potrzebną do pokonania oporu czynnika oraz siłą, jaką należy dociskać uszczelkę. Gdy ciśnienie działa na grzybek, do otwarcia zaworu trzeba pokonać tylko nacisk czynnika, zatem ręczne sterowanie zaworem może być wykonywane mniejszą silą. Wadą drugiego rozwiązania jest stały nacisk czynnika na dławnicę przy zamkniętym zaworze. W praktyce w małych zaworach, pracujących przy niewielkich ciśnieniach, stosuje się nacisk pod grzybek, natomiast w dużych zaworach — — nacisk na grzybek.

W bardzo dużych zaworach oraz w zaworach o dużym ciśnieniu (przy obciążeniu wrzeciona siłą powyżej 50 kN), w których nacisk czynnika działa na grzybek, stosuje się zawory odciążone — częściowo łub całkowicie, ułatwiające otwieranie zaworu. W zaworze częściowo odciążonym (rys. 8.14u) grzybek odciążający (mały) może być umieszczony wewnątrz grzybka głównego. Otwarcie małego grzybka powoduje spadek ciśnienia nad grzybkiem i umożliwia podniesienie grzybka głównego mniejszą siłą, W zaworze całkowicie odciążonym (rys. 8.14b) grzybek główny ma kształt dzwonu. Przy zaworze zamkniętym czynnik wpływa przez szczelinę między dzwonem o średnicy m i kadłubem do przestrzeni 1 przepływ czynnika przez otworek w ścianie dzwonu umożliwia powolne wyrównanie ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz dzwonu. Otwarcie małego grzybka powoduje szybki spadek ciśnienia wewnątrz dzwonu; następuje prawie zupełne wyrównanie ciśnienia nad i pod małym grzybkiem, a ciśnienie czynnika znajdującego się w przestrzeni fc wystarcza do uniesienia dzwonu i otwarcia zaworu.

k

Rys. 8.14. Zawory odciążone: o) częściowo, b) całkowicie [3]

Zawory grzybkowe oraz większość ich elementów (kadłuby, wrzeciona, grzybki dławiki itd.) są znormalizowane. Podstawą ich doboru z norm jest średnica nominalna oraz ciśnienie i rodzaj czynnika.

Inne zawory zamykające i regulacyjne. Do małych przewodów (D_h gj 15 mm) stosuje się zawory iglicowe (rys. 8.15). Ze względu na tarcie między iglicą i gniazdem elementy te wykonuje się z materiałów odpornych na ścieranie i zatarcie.

Zawory zasuwowe (zasuwy) stosuje się przeważnie do przewodów o większych średnicach (0„>O,2 m). Zasuwy (rys. 8.16) nie nadają się do

14-kwi-08