DSC00199

la utrata satysfakcji cif/oulmco - którą lacan określa u, minom .kastracja' - Jest do pewnego stopnia akcepty'^w' neurotyków, Choć zdawać by się mogło, te w tej materii nią dużego wyboru, (o Ich akceptacja stanowi rozwiązanie pf₀|,|! '^] postawionego przez rodziców, nauczyciel I Innych reprezentant porządku społecznego: Jeśli zrezygnuje z tej przyjemności, Z! zatrzymać dla siebie coś innego*. I tak poświeconym joii nie na każdym poziomie łatwo się rozstać: podmiot konstytuuj, l jako pozycja przyjęta wobec utraty jouissance. Obiekt a można ml! mleć jako obiekt (obecnie utracony), który dawał loulssm, jako r dzaj przypomnienia (reszty; Fink pisze .remfajlnder* * stowo (o c*, tane jako .winder" oznacza .pozostałość*, .reszta*, natornSf czytane jako .reminder’ oznacza .przypomnienie*- przyp, o utraconym jouissance,³⁵

Przyjemność, z której zrezygnowaliśmy, wydaje nam się warta leszcze więcej teraz, gdy już jest utracona (zdaje się, że nie wie. dzieliśmy, ze było nam aż tak dobrze). Ponadto, jak widzieliśmy w rozdziale 1, zakaz przekształca .prostą* gratyfikację pt^ z (na przykład) aktu autoerotycznego w jouissance sensu stricte Zakazana przez rodziców przyjemność nabiera bowiem innego znaczenia, angażującego i rodziców, i ich pragnienie, Poprzez zakaz .naiwne*, .proste’ przyjemności cielesne, przekształcane są w ji uissance - coś znacznie bardziej erotycznego, brudnego, złego, coś naprawdę ekscytującego. Zakaz erotyzuje. Im silniejszy zakaz' tym silniej naładowany erotycznie staje się zakazany akt fantazmat pierwotny określa relacje między podmiotem a utraconym obiektem dostarczającym - teraz już zakazanej - satysfakcji.³* Pragnienie - wyrażone i wzmocnione przez fantazmat pierwotny - jest zdeterminowane i określone przez zakazaną i porzuconą satysfakcję, Tutaj dostrzegamy, dlaczego zakaz jest tak ważny dla pragnienia: zakaz warunkuje pragnienie, uwiązuje je do tego, co zakazane. Jak mówi Lacan w pracy Kant avec Sade: .Prawo i wyparte pragnienie to jedno I to samo* (Ecrits, str. 782). Tutaj również dostrzegamy bliski związek między pragnieniem a kastracją rozumianą jako utrata satysfakcji: pragnę dokładnie lego, co poświęciłem.

Jeszcze raz posłużmy się w tym miejscu przykładem Czlowie-któzczura. W trakcie jego analizy okazuje się, że był on w dzieciństwie dotkliwie pobity przez ojca, ponieważ angażował się w jakie-

101

goi 1001$ gry seksualno (gryzienia) z opiekunko Po Piloci za (fudśnil orni rodzinę, Dokładne) natury tego idarienla nigdy nie okreilono (Freud, Uwagi na Fmt Pewnego Priypedku Ner 0 Natręctw w: Freud, Charakter a Erotyka, KR, Warszawa 1996, dr. 54-5$), Możemy przypuszczać, te poniesiona kara skłania Czlowieka-Szczura do wnioskowania, mamieniem ojca hylo, aby syn ireiygnowal le wszystkich kontaktów seksualnych le wszystkimikobietami, a nie tylko i takich oy Innych kontaktów: opiekunką m matką. Potwlerdieniem tego przypusz-cienla Jest f'akt,i te od dnia poniesienia kary CMek-Sm postrzega ojca jako .stojącego na drodze do rozkoszy seksualnej'

(str, 54). Kie jest już zdolny do spontanicznego wyrażania swoich uczuć w stosunku do kobiet w domu, choć nie było to dla niego problemem przed pobiciem, W myilach Czlowieka-Szczura dotyczących kobiet ojciec pojawia się jako przeszkoda w relacjach znimi(Freud, IJwagina lematPemgo PrzypadkuNerwicyNatręctw w. Freud, Charakter a Erotyka, KR, Warszawa 1995, str, 30,38-39).

00 tego momentu zdają się również zanikać czynności masturba cyjne, które nie pojawią się aż do chwili śmierci ojca, kiedy Człowiek-Szczur ma lat 21. Kilka lat później, podczas pierwszego kontaktu seksualnego z kobietą, CMek-Smrpomyślał:. Tojest przecież spaniało! lato można by zabić własnego ojca!'(Freud, Uwagi na Temat Pewnego Przypadku Nerwicy Natręctw w. Freud, Charakter a Erotyka, KR, Warszawa1996, str. 52).

Główny symptom opisywany przez Czlowieka-Szczura - będący faktycznie elementem zespołu symptomów, które skłoniły go do poszukiwania terapii - dotyczył niezdolności pacjenta do podjęcia decyzji związanych z interesującymi go kobietami. Zarówno matka, jak i ojciec Czlowieka-Szczura twierdzili, że syn powinien .dobrze się ożenić'. Na przyszłą małżonkę rodzice wybrali mu kuzynkę z do-brze ustawionej, kupieckiej rodziny. Pozornie nie zainteresowany kuzynką, Czkwlek-Szczur przez, jakiś czas poświęca swoją uwagę pewnej.damie'. .Damy'lej nie akceptuje ojciec pacjenta, aionasa-

_