DSC00683 (11)

2f02umieć historię ich wytworzenia. Jest to tym ważniejsze, ponieważ wytwory ludzkiej świadoraolcj z samej swojej natury jawią się jako całości w politf rozwinięte i konieczne.

Możemy teraz przyjrzeć się bliżej sposobowi, w jaki uniwersum symboliczne działa na rzecz uprawomocnienia biografii jednostki i porządku instytucjonalnego. Działanie to jest w obu przypadkach zasadniczo takie samo. Ma ono charakter nomiesny, czyli porządkujący.¹¹

Symboliczne uniwersum zapewnia porządek w subiektywnym postrzeganiu doświadczenia życiowego jednostki Doświadczenia należące do różnych sfer rzeczywistości zostają zintegrowane przez wlącteoie do nadrzędnego uniwersum znaczeń, Uniwersum symboliczne przesądza na przykład znaczenie snów dla rzeczywistości życia codziennego, przywracając w każdym przypadku nadrzędny statui tej ostatniej om łagodząc szok. jaki towarzyszy przejściu od jednej rzeczywistości do drugiej.¹ W ten sposób obszary znaczenia, które inaczej pozostawałyby niezrozumiałymi enklawami w obrębie rzeczywistości życia codziennego, zostają uporządkowane w hierarchię rzeczywistości, ipso facto stają się zrozumiale i mniej przerażające. Integracja rzeczywistości sytuacji granicznych z nadrzędną rzeczywistością życia codziennego ma duże znaczenie, te bowiem sytuacje stanowią największe zagrożenie dla przyjmowanego bez zastrzeżeń, zrutynizowanego istnienia w społeczeństwie. Jeśli pomyślimy o nim jako o „jasnej stronie” ludzkiego żyda, to sytuacje graniczne stanowią „ciemną stronę”, która czai się złowrogo na peryferiach potocznej świadomości Właśnie dlatego, ŚS

„ciemna strona" ma własną realność, często dostatecznie złowrogą, stanowi ona nieustanne zagrożenie dla przyjmowanej bez zastrzeżeń „zdrowej” rzeczywistości życia w społeczeństwie. Nieustannie grozi nain myśl (myśl par ecrcellence obłąkana), że jasna rzeczywistość życia codziennego jest być może jedynie iluzją, która w każdej chwili może zostać połknięta przez wyjące zjawy tej innej, ciemnej rzeczywistości. Takie obłąkane i przerażające myśli ogranicza ujęcie wszelkich rzeczywistości, jakie można sobie wyobrazić w tym samym uniwersum symbolicznym, które obejmuje też rzeczywistość życia codziennego. Dodajmy, że jest to ujęcie porządkujące, w którym rzeczywistość życia codziennego zachowuje swoją nadrzędną, ostateczną jakość (jeżeli czytelnicy wolą, możemy powiedzieć: pozostaje „najbardziej realna"),

Tę porządkującą funkcję symbolicznego uniwersum wobec jednostkowego doświadczenia można dość prosto określić, powiadając o nim, iż „umieszcza wszystko na właściwym miejscu". Co więcej, jeżeli kiedykolwiek utracimy świadomość tego porządku (czyli, kiedy doświadczymy sytuacji granicznej), uniwersum symboliczne umożliwi „powrót do rzeczywistości", czyli powrót do rzeczywistości życia codziennego. Ponieważ jest to sfera, do której należą oczywiście .'wszelkie formy instytucjonalnego postępowania i wszelkie role, uniwersum symboliczne zapewnia ostateczne uprawomocnienie porządku instytucjonalnego, stawiając tę sferę na pierwszym miejscu w hierarchii ludzkiego doświadczenia.

Niezależnie od integracji rzeczywistości marginesowych, która ma zasadnicze znaczenie, uniwersum symboliczne zapewnia najwyższy poziom integracji dla niespójnych znaczeń w życiu codziennym. Widzieliśmy, jak znacząca integracja odrębnych sfer zinstytucjonalizowanego postępowania dokonuje się zarówno przedteoretycznie, jak i teoretycznie, z pomocą refleksji. Taka znacząca integracja wcale ais

1

ple flealitiei, CoUcctsd i’ap²rt, vol. J, s. 207 i naft.

2

Nadrzędny status rzeczywistości życia codziennego by! analizowany przez Schulza. Zob. zwłaszcza Jego artykuł On HałU²