DSC00821

Aktywacja, proliferacja i różnicowanie limfocytów

W wyniku kontaktu z antygenem, limfocyt ulega pobudzeniu czyli aktywacji, a następnie prolifenije i różnicuje się w komórki efektorowe. Aktywacja limfocytu jest więc punktem zapoczątkowującym odpowiedź immunologiczną. Większość limfocytów znajduje się w organizmie w fazie Go. Pozostają one, jak gdyby, w pewnym uśpieniu w oczekiwaniu na udział w odpowiedzi immunologicznej.

Limfocyt B po interakcji ze swoistym antygenem ulega aktywacji, a na jego powierzchni pojawiają się receptory dla czynników wzrostu, które to czynniki pobudzają go do proliferacji i do ekspresji receptorów dla czynników różnicowania. Te ostatnie czynniki pomagają mu przekształcić się w komórkę intensywnie produkującą i uwalniającą immunoglobuliny (rys. 31.12). Podobną drogą będzie zmieniał się limfocyt T. który rozpoznał prezentowane mu antygeny i w wyniku proliferacji i różnicowania wytworzy np. limfocyty T cytotoksyczne. Uczestniczące w tych procesach czynniki wydzielane są przez limfocyty, głównie limfocyty Th, a także przez inne komórki, np. makrofagi.

Rys. 31. 12. Limfocyt B prezentujący antygen limfocytowi Th i przekształcający się w wyniku działania cytokm wydzielanych przez limfocyt Th w komórkę uwalniającą przeciwciała

Aby limfocyt B odpowiedział na antygen i przekształcił się w komórkę intensywnie produkującą i uwalniającą przeciwciała, potrzebna mu, na ogół, pomoc ze strony limfocytów T pomocniczych, a zapewne także, przynajmniej w niektórych przypadkach, komórek dendrytycz-nych i makrofagów. Pomoc limfocytów Th zachodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu przy udziale odpowiednich struktur powierzchniowych, jak i poprzez wydzielane cytokiny.

W wyniku pobudzenia przez antygen i kooperacji z limfocytami Th w trakcie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej, limfocyty B różnicują się w dwóch kierunkach:

—    w komórki intensywnie produkujące i uwalniające immunoglobuliny (około dwóch tysięcy przeciwciał w ciągu sekundy) i ostatecznie przekształcające się w komórki płazmatyczne,

—    w komórki pamięci, które na swej powierzchni mają receptory immunoglobulinowe IgG, IgA lub IgE i gotowe są do ewentualnej odpowiedzi wtórnej przy ponownym kontakcie z tym antygenem.