DSC00980

niebezpieczeństwo, które ci grozi, jest nadzwyczaj realne. Jadąc po ulicach Tbilisi doświadczysz wyprzedzania na „czwartego”, czasem „piątego”. Tylko tam możesz się przekonać, że stara lada zmieści się pomiędzy dwa inne samochody, mimo że szczelina między nimi ma najwyżej 100 cm. Tylko tam przekonasz się, że kierunkowskazy są kompletnie zbędnymi światłami w twoim aucie. Ulica gruzińska zaskoczy cię pewnie, tak jak mnie, wieloma innymi niespodziankami i paradoksami, jak choćby groteskowym koktajlem błyszczących lexu$ów,

mercedesów i postradzieckich wołg, Czapajewów czy rozkosznych „gruza-wików”.

A jeśli nie ekscytują cię takie przygody motoryzacyjne, z pewnością nie będziesz obojętny na urok gigantycznych, pradawnych rozlewisk rzecznych, skalnych miast, nostalgicznych cerkwi rozsianych na szczytach wzgórz. No i ten śpiew, który całkiem niespodziewanie możesz usłyszeć w podrzędnej knajpie. Wielogłosowy, harmoniczny, który rozlega się podczas tradycyjnej kolacji (supra), którego mistrzami mogą się

okazać przygodnie spotkani młodzi ludzie. Słyszysz go wtedy długo w nocy.

Być może nasza wizyta to nie koniec pomocy dla naszych przyjaciół z Gruzji. Dwoje psychologów z Gori nosi się z zamiarem założenia lokalnego centrum pomocy, takiego ośrodka interwencji kryzysowej. Chętnie będziemy gościć ich w naszych placówkach. Ale to będzie już zupełnie inna historia.

październik 2008 roku K.S.

- czyli wyczerpanie sił :zenia. Można zatem i o przeciążenie jed-

s negatywne zmiany >b, które przejawiają ^!ch problemy. Docho-iktów, przyjmowania demów innych; acy - jest to nega-cy. W efekcie może tlęski, obniżenie

Profilaktyka wypalenia zawodowego (cz. II)¹

Skuteczna profilaktyka wymaga spojrzenia na problem wypalenia zawodowego zarówno z perspektywy jednostki, jak i instytucji, w której ona pracuje. Choć skoncentrowany na jednostce model profilaktyki może wydawać się dość wygodny, to świadomość kosztów, jakie ponoszą organizacje w związku ze stresem i wypaleniem pracowników, coraz częściej skłania kadrę kierowniczą do podejmowania działań integrujących indywidualne i organizacyjne podejście do profilaktyki wypalenia.

zawodowego, nale-•rger interpretował rznego wizerunku iwnowagi pomię-i się a rezultatami eespół wypalenia zenia. Model ten y zespołu¹:

tcę

Ewa Bilska

Teoretyczne podstawy konstrukcji programów profilaktycznych i interwencyjnych dotyczących wypalenia zawodowego najpeł-niej wyjaśniają prace C. Masłach, autorki popularnej, trójwymiarowej koncepcji wypalenia zawodowego (Masłach 1998, 2001).

Masłach w trakcie swoich badań zwróciła uwagę na obronne techniki dystansowania się wobec pracy, jakie stosują ludzie zatrudnieni w zawodach wspierających. Techniki te, będące reakcją na przewlekły stres zawodowy, stanowią formę nieuświadomionej obrony przed negatywnymi skutkami stresu pracy. Stosowanie ich, z jednej strony chroni przed utratą energii, z drugiej jednak strony sprawia, że jednostka dostaje się w tryby samonapę-dzającego się mechanizmu prowadzącego do rozwoju wypalenia zawodowego.

Podstawową właściwością pracy w zawodach wspierających jest bowiem konieczność emocjonalnego zaangażowania się w sprawy i problemy innych ludzi - we wspieranie ich, opiekowanie się nimi, wywieranie wpływu wychowawczego, motywowanie do pracy nad sobą. Ponieważ stałe pobudzenie emocjonalne jest doznaniem stresowym, to w celu ochrony siebie przed skutkami stresu, ale też ostatecznie po to, by móc efektywnie realizować zadania, pracownicy stosują techniki emocjonalnego dystansowania się. Efektem stosowania tych technik jest rozwój depersonalizacji (cynizmu) i brak zadowolenia z osiągnięć zawodowych. Pojawia się pelnoobjawowy zespół wypalenia zawodowego.

Do najczęściej stosowanych technik dystansowania się Masłach zalicza: zmianę terminów do opisu ludzi, in-telektualizację, wycofywanie się, izolowanie sytuacji i techniki społeczne.

Zmiana terminów do opisu ludzi polega na posługiwaniu się w opisie klientów terminami zastępczymi, które sprawiają, że wydają się bardziej podobni do rzeczy niż do ludzi. Nazwy te mogą:

-    określać typ problemu, z jakim zgłaszają się inni ludzie, np.: ubogi, alkoholik, DDA (dorosłe dziecko alkoholika), ofiara przemocy, zawał,

-    określać relację funkcjonalną istniejącą między osobą świadczącą usługi i odbiorcą tych usług: przypadek, sprawa, jednostka chorobowa,

-aku znaczenia, cji prowadzi ępnie wzro-iołegli wości.

wyczaj zjawi-onsekwen cje '.a, ale także i strat może sztów zwię-twiększona zwiększe-<r, jak i u rypałenia icznością iąlnofćią acowni-idywal-długim ieczeń-i, kon-

Niebieska Linia 6/59/2008

31

1

Część I art. E. Bilskiej ukazała się w poprzednim numerze „Niebieskiej Linii”.