DSC01746 (5)

posłowie

skierować go do prostych robót w swoim obejściu. Pozostała Antkowi uclecika od kowala.

Praca w kuźni przyczyniła się do rozwoju technicznych umiejętności bohatera, który nauczył się posługiwać rzemieślniczymi narzędziami, a ponadto poznał nowych ludzi 1 zmężniał. Wyrósł na ładnego 1 silnego chłopaka, potrafił wykonać wiele przedmiotów 1 urządzeń na sprzedaż. Pojawiły się też pierwsze tęsknoty młodzieńca do miłości 1 rodzinnego ciepła. Dokuczliwa bieda uniemożliwiła Jednak chłopcu realizację marzeń. Został zmuszony do podjęcia bolesnej, zarówno dla niego Jak 1 dla matki, decyzji. Musiał opuścić rodzinną wieś I udać się w nieznane — w poszukiwaniu chleba.

Opowieść o losie Antka zamyka Prus apelem do społeczeństwa. by pomóc wiejskiemu dziecku, „któremu w rodzinnej wsi stało się już za ciasno".

Choć los Antka, ze względu na nieprzeciętne uzdolnienia chłopca. Jest przypadkiem Jednostkowym, to równocześnie daje wyobrażenie o sytuacji życiowej wielu chłopskich synów w Polsce końca XIX wieku. Często, zamiast stawać się siłą napędową postępu cywilizacyjnego, byli skazani na poniewierkę lg*d

Jaką rolę odgrywa w ludzkim życiu miłość, możemy zrozumieć przeczytawszy „Kamizelkę". Zygmunt Szweykowski uzna-Je Ją za pierwszy programowy utwór Bolesława Prusa, gdyż nastąpił w nim zwrot do najbliższej codzienności, zawierającej często niepowszednie oznaki siły wewnętrznej człowieka. Wzruszają losy małżonków, którzy w obliczu nieszczęścia, Jakim była choroba męża, uciekają się do drobnego oszustwa, by bliski człowiek żył chociażby nadzieją na lepszą przyszłość. „Pan — co dzień posuwał sprzączkę, ażeby uspokoić żonę, a pani co dzień — skracała pasek, aby mężowi dodać otuchy". Niepozorna kamizelka staje się swoistym symbolem miłości dwojga ludzi.

•Orzechy dzieciństwa” i „Omyłka" to utwory obrazujące psychikę dziecięcą, trudną do zdefiniowania l pełną zagadek. Główny bohater i Jednocześnie narrator „Grzechów” wspomina beztroskie lata swojego dzieciństwa 1 młodości, kiedy Jako syn plenipotenta dziedziczki, nazywanej w okolicy hrabiną, poznawał świat. Kolejne doświadczenia życiowe wykształcały w nim wrażliwość i zdolność rozumienia potrzeb drugiego człowieka.

Kguass.

niiękl dobroci hrabiny, która w rzeczywistości nie wywodziła się i arystokratycznego rodu, Kazio Leśniewski znalazł się w sikole, gdzie zetknął się z różnymi typami ludzkich charaktery, Jakiś wewnętrzny Impuls nakazał mu stanąć w obronie ułomnego kolegi 1 od tego właśnie momentu, stopniowo 1 trochę niepostrzeżenie, zaczęły następować pozytywne zmiany w Jego psychice. Zrozumiał, że największym nieszczęściem jest samotność 1 zapragnął znaleźć przyjaciela. Ody przyjechał na wakacje do rodzinnej wsi, początkowo nieśmiało, a potem coraz odważniej szukał miłości, o której opowiadał mu starszy kolegą 1 o której czytał w „pięknych romansach”. Obserwował też ze wzrastającym zatroskaniem los biednego syna pomywa-czkl ze dworu. Kiedy 1 Lonla, którą upatrzył sobie na żonę, l nieszczęśliwy Wałek zniknęli z pola Jego widzenia, świat wydał się chłopcu smutny 1 pozbawiony sensu.

W .Omyłce” widać także zainteresowanie Prusa sprawami politycznymi. Na ile pozwalała cenzura, ujawnił pisarz swoją sympatię do autentycznych bohaterów walk powstańczych, ośmieszając jednocześnie pseudopatrlotów uchylających się od obowiązku walki o wyzwolenie narodowe. Nowela ta jest dowodem odwagi Prusa, który nie zamierzał bezkrytycznie akceptować opinii publicznej. Pisarz włączył się do dyskusji na temat postaw Polaków po upadku powstań narodowowyzwoleńczych, ukazując dramat nie zrozumianego patrioty. Ujawnił w ten sposób swoją tolerancję dla cudzych poglądów. O tym, Jak ważną rolę przypisywał „Omyłce”, świadczą kolejne tytuły nadawane utworowi. Początkowo miał się on nazywać .Szpieg”, a następnie „Vox populi”. Ostateczny tytuł — „Omyłka” — odzwierciedla stanowisko autora wobec centralnego problemu noweli. Mieszkający w pustelni starzec został potępiony przez wszystkich obywateli miasteczka, ponieważ sprzeniewierzył się legendzie o krystalicznej czystości ideowej emigrantów po powstaniu listopadowym. Istotą tej legendy był swoisty mistycyzm, cierpienie, a starzec — w czasie powstania kapitan — dla chleba został na obczyźnie gałganlarzem. Odrzucił marzenia o walce, a przynajmniej odsunął je na dalszy plan. Sugerował w ten sposób bezuźy-teczność powstań narodowych, Jak mówiono — gasił ducha. Dlatego uznany został za odszczepleńca. Prus wyraża pogląd, że opinia publiczna nie wnika w istotę rzeczy — wy-

24 Nówek wybrane