DSC01986

PRZEDMOWA

Na tle upadku życia politycznego i kulturalnego Polski w pierwszej połowie wieku XVIII postać Stanisława [i Konarskiego staje się symbolem nowych czasów i zapowiedzią odrodzenia narodowego. Z jego imieniem łączymy początek kultury Oświecenia w Polsce, kiedy to za przemianami w życiu gospodarczym i społecznym szły doniosłe przeobrażenia w nauce, literaturze W    i sztuce.

„Mąż wiekopomnej sławy godzien [...] wskrzesicielem zaniedbanych w ojczyźnie swojej nauk został i gust lepszy do nich wprowadził" — charakteryzuje Konarskiego Ignacy Krasicki ^x, zwracając zresztą uwagę na jedną tylko stronę działalności pisarza. A przecież prace Konarskiego nie ograniczały się jedynie do spraw oświaty, ale zasięgiem swoim obejmowały inne jeszcze dziedziny życia społecznego, politycznego i kulturalnego. Wybitny publicysta, czynny polityk, pedagog i or-v    ganizator szkolnictwa, walczył on o naprawę Rzeczy

pospolitej, o wytworzenie nowej, obywatelskiej świadomości klasy rządzącej, domagał się konkretnych reform, które by zabezpieczyły kraj przed anarchią i upadkiem. Również na polu literatury położył ogrom-} ne zasługi. On, jak pisze Kołłątaj, „najpierwszy złą w łacinie i polszczyźnie wymowę starał się poprawić” wystąpił w obronie języka polskiego przyczyniając się do jego wprowadzenia w szkolnictwie.

Życie Konarskiego przypada na okres początków wielkiego przełomu w dziejach narodu polskiego. W po-

¹ L Krasicki, O rymotwórstwie i n/mottDÓrcach. Dzieła, Lipsk •    1834, t. IR, s. 187 i 188.

* H. Kołłątaj, Stan oświecenia w Polsce, Wrocław 1953, BN I, s. 14—15.

- 5 -