UNIWERSYTET MEDYCZNY
IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO
W POZNANIU
KATEDRA BIOLOGII
I PARAZYTOLOGII LEKARSKIEJ
ZESZYT
DO ĆWICZEC

PARAZYTOLOGIA
LEKARSKA
DLA STUDENTÓW FARMACJI
Anna C. MAJEWSKA
Piotr NOWOSAD
WYDANIE III
Poznań  2009
Copyright © 2009, by Anna C. Majewska, Piotr Nowosad
Copyright © 2009, by Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu
AUTORZY:
Prof. dr hab. Anna C. Majewska
Dr Piotr Nowosad
OPRACOWANIE GRAFICZNE:
Katedra Biologii i Parazytologii Lekarskiej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ISBN 978-83-7597-043-2
WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ul. Bukowska 70, 60-812 Poznań
Ark. wyd. 3,2. Ark. druk. 5,3.
Wydanie III zmienione. Format B5. Zam. nr 22/09.
Przygotowano w sierpniu 2009 r.
 3
SPIS TREÅšCI
PRZEDMOWA 5
ĆWICZENIE 1:
Nauka mikroskopowania 7
ĆWICZENIE 2:
Przywry (część I) 11
ĆWICZENIE 3:
Przywry (część II) 15
ĆWICZENIE 4:
Tasiemce (część I) 19
ĆWICZENIE 5:
Tasiemce (część II) 23
ĆWICZENIE 6:
Nicienie (część I) 27
ĆWICZENIE 7:
Nicienie (część II) 31
ĆWICZENIE 8:
Nicienie (część III) 35
ĆWICZENIE 9:
Pierwotniaki (część I) 39
ĆWICZENIE 10:
Pierwotniaki (część II) 43
ĆWICZENIE 11:
Pierwotniaki (część III) 47
ĆWICZENIE 12:
Pierwotniaki (część IV) 53
ĆWICZENIE 13:
Pajęczaki i owady 57
Słownik polsko-łaciński nazw stosowanych do opisu rysunków 61
Karta zaliczenia ćwiczeń 64
PRZEDMOWA 5
PRZEDMOWA
Kurs parazytologii lekarskiej realizowany jest w naszej Katedrze na
zajęciach praktycznych (ćwiczenia), poprzedzonych prezentacjami mul-
timedialnymi. Dla zredukowania czasu przeznaczonego na prelekcje,
a poświęcenia większości czasu na zajęcia praktyczne, opracowaliśmy
niniejszy Zeszyt do ćwiczeń oraz Przewodnik do ćwiczeń.
W Przewodniku, który nie jest obowiązkowy, zamieściliśmy kom-
pendium podstawowych informacji o biologii i diagnostyce laboratoryjnej
pasożytów człowieka, podstawowe terminy parazytologiczne oraz zestaw
pytań i odpowiedzi z uzasadnieniami, które mimo że nie pokrywają cało-
ści materiału, to jednak umożliwiają lepszą orientację w poziomie trudno-
ści sprawdzianu zaliczeniowego i charakterze zadań testowych.
Zeszyt do ćwiczeń, stanowiący pewną całość z Przewodnikiem, jest
formą syllabusa, czyli programu nauczania, który w miarę precyzyjnie
określa wiedzę i umiejętności, jakie student powinien zdobyć w trakcie
kursu parazytologii. Drugie wydanie Zeszytu opracowaliśmy zgodnie
z realizacją programu ćwiczeń dla studentów farmacji. Na początku każ-
dego ćwiczenia umieszczono w ramce informacje, które opisują zakres
wiadomości, jakie będą wymagane od studenta po zakończeniu zajęć.
W celu ułatwienia prowadzenia notatek w trakcie prelekcji oraz za-
pamiętania materiału teoretycznego wprowadziliśmy na końcu ćwiczeń
tabele, które należy wypełnić. Kolejność ćwiczeń ułożono kierując się
stopniem trudności obserwacji (od obiektów nie wymagających dużych
powiększeń, a kończąc na obiektach obserwowanych pod mikroskopem),
a także biotopem pasożytów:
Ćwiczenie 1. związane jest z nauką mikroskopowania i wykonywania
dokumentacji obserwowanych obiektów.
Ćwiczenie 2. i 3. dotyczy przywr pasożytujących u człowieka.
Ćwiczenie 4. i 5. dotyczy tasiemców pasożytujących u człowieka.
Ćwiczenie 6. - 8. dotyczy nicieni pasożytujących u człowieka.
Ćwiczenie 9.  12. dotyczy pasożytniczych pierwotniaków człowieka.
Ćwiczenie 13. obejmuje stawonogi (pajęczaki i owady) pasożytujące na
człowieku, które mogą być jednocześnie przenosicielami (wektorami) lub
żywicielami pasożytniczych pierwotniaków i helmintów.
W programie zajęć, przed każdym sprawdzianem, są przewidziane
również repetytoria z zakresu tematyki ćwiczeń poprzedzających kolo-
kwium. Uważamy, że tabelki zamieszczone na końcu każdego ćwiczenia
będą przydatne w opanowaniu materiału teoretycznego.
6 PRZEDMOWA
Ćwiczenia z parazytologii oparte są na materiałach oryginalnych
(utrwalone i barwione preparaty mikroskopowe oraz preparaty makro-
skopowe pasożytów i żywe pasożyty z hodowli in vitro). Zeszyt do ćwi-
czeń został opracowany z myślą o usprawnieniu obserwacji mikroskopo-
wych i prowadzeniu dokumentacji cech istotnych dla rozpoznawania pa-
sożytów. Załączone na końcu zeszytu nazewnictwo polsko-łacińskie sta-
nowić będzie pomoc w opisywaniu rysunków wykonywanych przez stu-
denta.
Zaliczenie ćwiczeń uzyskuje się na podstawie sumy punktów uzys-
kanych z trzech sprawdzianów cząstkowych oraz punktów uzyskanych za
przygotowanie i przedstawienie prezentacji z zakresu tematyki ekologicz-
nej. O szczegółowej tematyce prezentacji, jak również o regulaminie za-
jęć laboratoryjnych studenci zostaną poinformowani na pierwszych zaję-
ciach w Katedrze.
Mamy nadzieję, że nowe wydanie materiałów do ćwiczeń z parazy-
tologii zapozna studentów naszej Uczelni z najważniejszymi elementami
biologii układu pasożyt-żywiciel i laboratoryjnej diagnostyki parazytolo-
gicznej. Sądzimy, że studenci akademii medycznej, niezależnie od kie-
runku studiów, powinni posiadać wiedzę dotyczącą różnorodności paso-
żytów i ich cyklów rozwojowych, epidemiologii i profilaktyki chorób
pasożytniczych, a także podstawowej diagnostyki. Zakładamy, że wiedza
zdobyta na tych zajęciach zostanie wykorzystana w szerzeniu oświaty
zdrowotnej.
A. C. Majewska i P. Nowosad
ĆWICZENIE 1 7
ĆWICZENIE 1:
NAUKA MIKROSKOPOWANIA
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opanować podstawową terminologię parazytologiczną;
opanować umiejętność posługiwania się sprzętem do prowadze-
nia obserwacji mikroskopowej;
opanować technikę prowadzenia dokumentacji obserwacji mi-
kroskopowych (schematyczny rysunek z zachowaniem propor-
cji, dokładny opis obserwowanych elementów);
pamiętać, że prawidłowa identyfikacja gatunku pasożyta wy-
maga znajomości charakterystycznych cech budowy (preparaty
barwione) lub kształtu i sposobu poruszania (preparaty przyży-
ciowe).
PREPARATY:
1. Fasciola hepatica  postać dojrzała, układ pokarmowy.
2. Trypanosoma brucei gambiense  stadia trypomastigota w rozmazie krwi
barwionym metodÄ… Giemsy.
3. Plasmodium sp.  stadia schizogonii w rozmazie krwi barwionym metodÄ…
Giemsy.
4. Entamoeba sp.  żywe trofozoity.
8 ĆWICZENIE 1
Rysunek 1: Fasciola hepatica  postać dojrzała, układ pokarmowy.
W narysowane poniżej kontury wrysuj szczegóły budowy wewnętrznej.
ao - przyssawka gębowa
av - przyssawka brzuszna
s - otwór gębowy
p - gardziel
oe - przełyk
i - jelito
ĆWICZENIE 1 9
Rysunek 2: Trypanosoma sp.  stadia trypomastigota i Plasmodium sp. 
stadia schizogonii w rozmazie krwi.
Wrysuj komórki pasożytów (zachowując odpowiednią proporcję komórek paso-
żyta i czerwonych krwinek) i przyporządkuj im odpowiednie nazwy rodzajowe.
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, poproś o
!
pomoc prowadzącego zajęcia.
10 ĆWICZENIE 1
PODSTAWOWA TERMINOLOGIA PARAZYTOLOGICZNA
Czy wiesz co oznaczają poniższe terminy?
Uzupełnij poniższy wykaz prawidłowymi definicjami:
Żywiciel ostateczny
Żywiciel pośredni
Pasożyt fakultatywny
Pasożyt obligatoryjny
Pasożyt monokseniczny
Pasożyt polikseniczny
Pasożyt homokseniczny
Pasożyt heterokseniczny
Pasożyt typowy
Pasożyt przypadkowy
Występowanie kosmopolityczne
Występowanie endemiczne
Zoonoza
ĆWICZENIE 2 11
ĆWICZENIE 2:
PRZYWRY (CZ
ŚĆ I)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
podać cechy przywr;
opisać cykle życiowe Fasciola hepatica i Fasciolopsis buski;
przedstawić epidemiologię fasciolozy i fasciolopsozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych
gatunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania przywr.
PREPARATY:
1. Fasciola hepatica  postać dojrzała w formalinie.*
2. F. hepatica  postać dojrzała, układ rozrodczy.
3. F. hepatica  cerkarie w trzustko-wątrobie ślimaka Galba truncatula.*
4. Fasciolopsis buski  postać dojrzała.*
5. Skorupki ślimaków (Galba truncatula).*
6. Kasztany i orzechy wodne  w formalinie.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
12 ĆWICZENIE 2
Rysunek 1: Fasciola hepatica  postać dojrzała, układ rozrodczy.
W narysowany niżej kontur wrysuj brakujące szczegóły układu rozrodczego
i oznacz je odpowiednimi literami:
ag - przedsionek płciowy
o - jajnik
od - jajowód
oo. gM - ootyp i gruczoły Mehlisa
vi - żółtniki
dv - przewody żółtkowe
u - macica
t - jÄ…dra
ve - przewody wyprowadzajÄ…ce
vd - nasieniowód
Wróć do Rysunku 1, sprawdz
i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- or heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
F. hepatica
F. hepatica
F. buski
F. buski
Ć
WICZENIE 2
13
14 ĆWICZENIE 2
ĆWICZENIE 3 15
ĆWICZENIE 3:
PRZYWRY (CZ
ŚĆ II)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle życiowe Clonorchis sinensis, Opisthorchis feli-
neus, Dicrocoelium dendriticum, Paragonimus westermani,
Schistosoma sp.;
przedstawić epidemiologię klonorchozy, opistorchozy, dikroce-
liozy, paragonimozy, schistosomozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania przywr.
PREPARATY:
1. Opisthorchis felineus - postać dojrzała.*
2. Clonorchis sinensis - postać dojrzała.
3. Dicrocoelium dendriticum - postać dojrzała.
4. Paragonimus westermani - postać dojrzała.*
5. Schistosoma mansoni - samiec i samica.*
6. Rak (Astacus) i krab (Eriocheir) - w formalinie.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
16 ĆWICZENIE 3
Rysunek 1: Postać dojrzała Opisthorchis felineus i Clonorchis sinensis.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
i - jelito rs - chwytnik nasienia
dex - przewód wydalniczy vi - żółtniki
ag - przedsionek płciowy u - macica
o - jajnik t - jÄ…dra
od - jajowód
oo.gM. - ootyp i gruczołyMehlisa
ĆWICZENIE 3 17
Rysunek 2: Postać dojrzała Dicrocoelium dendriticum.
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami:
i - jelito
dex - przewód wydalniczy
ag - przedsionek płciowy
t - jÄ…dra
o - jajnik
od - jajowód
oo. - ootyp
rs - chwytnik nasienia
vi - żółtniki
u - macica
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- or heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
C. sinensis
C. sinensis
O. felineus
O. felineus
D. dendriticum
D. dendriticum
P. westermani
P. westermani
Scistosoma sp.
18
Ć
WICZENIE 3
ĆWICZENIE 3 15
ĆWICZENIE 3:
PRZYWRY (CZ
ŚĆ II)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle życiowe Clonorchis sinensis, Opisthorchis feli-
neus, Dicrocoelium dendriticum, Paragonimus westermani,
Schistosoma sp.;
przedstawić epidemiologię klonorchozy, opistorchozy, dikroce-
liozy, paragonimozy, schistosomozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania przywr.
PREPARATY:
1. Opisthorchis felineus - postać dojrzała.*
2. Clonorchis sinensis - postać dojrzała.
3. Dicrocoelium dendriticum - postać dojrzała.
4. Paragonimus westermani - postać dojrzała.*
5. Schistosoma mansoni - samiec i samica.*
6. Rak (Astacus) i krab (Eriocheir) - w formalinie.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
16 ĆWICZENIE 3
Rysunek 1: Postać dojrzała Opisthorchis felineus i Clonorchis sinensis.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
i - jelito rs - chwytnik nasienia
dex - przewód wydalniczy vi - żółtniki
ag - przedsionek płciowy u - macica
o - jajnik t - jÄ…dra
od - jajowód
oo.gM. - ootyp i gruczołyMehlisa
ĆWICZENIE 3 17
Rysunek 2: Postać dojrzała Dicrocoelium dendriticum.
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami:
i - jelito
dex - przewód wydalniczy
ag - przedsionek płciowy
t - jÄ…dra
o - jajnik
od - jajowód
oo. - ootyp
rs - chwytnik nasienia
vi - żółtniki
u - macica
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- or heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
C. sinensis
C. sinensis
O. felineus
O. felineus
D. dendriticum
D. dendriticum
P. westermani
P. westermani
Scistosoma sp.
18
Ć
WICZENIE 3
ĆWICZENIE 4 19
ĆWICZENIE 4:
TASIEMCE (CZ
ŚĆ I)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
przedstawić cechy tasiemców;
opisać cykle życiowe Diphyllobothrium latum, Taenia saginata,
T. solium;
przedstawić epidemiologię teniozy wywoływanej przez Taenia
saginata i Taenia solium, difylobotriozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej tasiemce;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpoz-
nawania tasiemczyc.
PREPARATY:
1. Taenia saginata - strobila w formalinie.*
2. T. saginata - skoleks.*
3. T. saginata - proglotyd dojrzały.
4. T. saginata - proglotyd przejrzały.
5. T. saginata - proglotyd z układem wydalniczym.
6. T. solium - skoleks.*
7. T. solium - proglotyd przejrzały.
8. T. solium - larwa cysticerkus.*
9. T. saginata - larwa cysticerkus.*
10. Diphyllobothrium latum - proglotydy.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
20 ĆWICZENIE 4
Rysunek 1: Skoleks i proglotydy Diphyllobothrium latum.
Oznacz elementy budowy wykazane w opisie:
b - bruzda czepna
dex - przewody wydalnicze
ag - przedsionek płciowy
t - jÄ…dra
vi - żółtniki
u - macica
Rysunek 2: Proglotyd dojrzały Taenia saginata.
W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami:
ag - przedsionek płciowy t - jądra
dex - przewód wydalniczy vd - nasieniowód
v - pochwa
oo. - ootyp
vi - żółtnik
o - jajnik
u - macica
ĆWICZENIE 4 21
Rysunek 3: Skoleksy i proglotydy przejrzałe T. saginata i T. solium.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
a - przyssawka
un - haczyki
u - macica
Taenia saginata Taenia solium
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwi-
czenie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- or heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
D. latum
D. latum
T. saginata
T. saginata
T. solium
T. solium
22
Ć
WICZENIE 4
ĆWICZENIE 5 23
ĆWICZENIE 5:
TASIEMCE (CZ
ŚĆ II)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
przedstawić cechy tasiemców
opisać cykle życiowe Hymenolepis nana, Hymenolepis diminu-
ta, Dipylidium caninum, Echinococcus granulosus, Echinococ-
cus mltilocularis, Multiceps multiceps.
przedstawić epidemiologię dipylidiozy, hymenolepiozy, echi-
nokokozy
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej tasiemce
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpo-
znawania tasiemczyc.
PREPARATY:
1. Hymenolepis nana - proglotydy.
2. Dipylidium caninum - proglotyd.
3. D. caninum - strobila w formalinie.*
4. Echinococcus garnulosus - postać dojrzała.*
5. E. garnulosus - larwy w formalinie.*
6. E. garnulosus - protoskoleksy (piasek bÄ…blowcowy).
7. E. multilocularis - postać dojrzała.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
24 ĆWICZENIE 5
Rysunek 1: Skoleks, proglotydy dojrzałe i przejrzałe Hymenolepis nana.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
s - skoleks
a - przyssawki
un. r - haczyki i ryjek
ag - przedsionek płciowy
pg - proglotyd przejrzały
u - macica
ov - jajo
Rysunek 2: Skoleks i proglotyd dojrzały Dipylidium caninum.
W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.
s  skoleks oo - ootyp
a  przyssawki u - macica
un. r - haczyki i ryjek v - pochwa
pm - proglotyd dojrzały vd - nasieniowód
o  jajnik t - jÄ…dra
vi  żółtniki ag - przedsionek płciowy
ĆWICZENIE 5 25
Rysunek 3: Strobila Echinococcus granulosus (A) i E. multilocularis (B).
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
A B
s - skoleks
a - przyssawka
un - haki
pi - proglotyd niedojrzały
pm - proglotyd dojrzały
pg - proglotyd przejrzały
u - macica
ag - przedsionek płciowy
Rysunek 4: Echinococcus granulosus  protoskoleksy.
Narysuj kilka protoskoleksów tasiemca według podanego niżej zarysuj i oznacz
w nich haki i przyssawki. un - haki
a - przyssawki
Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
H. nana
H. nana
H. diminuta
H. diminuta
D. caninum
D. caninum
E. granulosus
E. granulosus
E. multilocu-
E. multilocu-
laris
laris
M. multiceps
M. multiceps
26
Ć
WICZENIE 5
ĆWICZENIE 6 27
ĆWICZENIE 6:
NICIENIE (CZ
ŚĆ I)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
przedstawić cechy nicieni;
opisać cykle życiowe Ascaris lumbricoides, Necator ame-
ricanus (Ancylostoma duodenale), Strongyloides stercoralis;
przedstawić epidemiologię askariozy, nekatoriozy i ancylosto-
mozy oraz strongyloidozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;
przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania zarażeń nicieniami.
PREPARATY:
1. Ascaris lumbricoides - postaci dojrzałe w formalinie.*
2. A. lumbricoides  przekrój poprzeczny.
3. Necator americanus - samiec.
4. N. americanus - samica.
5. Ancylostoma duodenale - samiec.*
6. A. duodenale - samica.*
7. Strongyloides stercoralis - larwa filariopodobna.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
28 ĆWICZENIE 6
Rysunek 1: Ascaris lumbricoides  przekrój poprzeczny przez ciało sa-
micy.
W narysowane poniżej kontury wrysuj szczegóły budowy wewnętrznej.
c - oskórek
h - hipoderma
m - mięśnie
ps - jama ciała
i - jelito
u - macica
od - jajowód
o - jajnik
przód ciała
tył ciała
ĆWICZENIE 6 29
Rysunek 2: Samica i samiec Necator americanus.
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
cb - torebka gębowa
oe - przełyk
i - jelito
pa - otwór odbytowy
vu - ujście pochwy (wulwa)
bc - torebka kopulacyjna
sp - spikule
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
A. lumbricoides
A. lumbricoides
N. americanus
N. americanus
A. duodenale
A. duodenale
S. stercoralis
S. stercoralis
30
Ć
WICZENIE 6
ĆWICZENIE 7 31
ĆWICZENIE 7:
NICIENIE (CZ
ŚĆ II)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
przedstawić cechy nicieni;
opisać cykle życiowe Trichuris trichiura, Enterobius vermicu-
laris;
przedstawić epidemiologię enterobiozy i trichuriozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;
przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania zarażeń nicieniami przewodowymi.
PREPARATY:
1. Trichuris trichiura - samica i samiec.
2. Enterobius vermicularis - samiec.*
3. E. vermicularis - samica.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
32 ĆWICZENIE 7
Rysunek 1: Samica i samiec Trichuris trichiura.
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
st - otwór gębowy
oe - przełyk
i - jelito
pa - otwór odbytowy
sg - narzÄ…dy rozrodcze
vu - ujście pochwy (wulwa)
c - kloaka
sp - spikula
ĆWICZENIE 7 33
Rysunek 2: Samica Enterobius vermicularis.
W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:
al - skrzydełka
ph - gardziel
oe - przełyk
i - jelito
pa - otwór odbytowy
u - macica
vu - ujście pochwy (wulwa)
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
T. trichiura
T. trichiura
E. vermicularis
E. vermicularis
34
Ć
WICZENIE 7
ĆWICZENIE 8 35
ĆWICZENIE 8:
NICIENIE (CZ
ŚĆ III)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle życiowe Trichinella sp., Wuchereria bancrofti,
Brugia malayi, Loa loa, Onchocerca volvulus, Dracunculus me-
dinensis, Dioctophyma renale;
przedstawić epidemiologię trichinellozy, wuchereriozy, brugio-
zy, loaozy, onchocerkozy, drakunkulozy, dioktofymozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;
przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania inwazji nicieni płynów ustrojowych i tkanek.
PREPARATY:
1. Trichinella spiralis - postaci dojrzałe - preparaty barwione.
2. T. spiralis - larwy otorbione w mięśniu - preparat barwiony.
3. T. spiralis - izolowane larwy - preparat barwiony.
4. Wuchereria bancrofti - mikrofilaria w rozmazie krwi - preparat barwiony.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
36 ĆWICZENIE 8
Rysunek 1: Larwy otorbione Trichinella spiralis w mięśniu poprzecznie
prążkowanym.
W narysowane niżej kontury wrysuj pasożyty i oznacz odpowiednimi literami:
A - włókna mięśniowe
B - torebka Å‚Ä…cznotkankowa
C - larwa T. spiralis
ĆWICZENIE 8 37
Rysunek 2: Mikrofilaria Wuchereria bancrofti w rozmazie krwi.
Oznacz prawidłowo na schemacie elementy budowy larwy:
A  pochewka D - otwór wydalniczy
B  kolec E - komórka wydalnicza
C - pierścień nerwowy F - komórki płciowe
G - otwór odbytowy
Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
Trichinella sp.
Trichinella sp.
W. bancrofti
W. bancrofti
B. malayi
B. malayi
L. loa
L. loa
O. volvulus
O. volvulus
D. medinensis
D. medinensis
D. renale
D. renale
38
Ć
WICZENIE 8
ĆWICZENIE 9 39
ĆWICZENIE 9:
PIERWOTNIAKI (CZ
ŚĆ I)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Giardia intestinalis, Trichomonas va-
ginalis, Dientamoeba fragilis, Cryptosporidium parvum, Cyclo-
spora cayetanensis;
opisać zwięz
le niepatogeniczne pierwotniaki przewodu pokar-
mowego;
przedstawić epidemiologię giardiozy, dientamebozy, trichomo-
nozy, kryptosporydiozy, cyklosporozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione gatunki i różnicować je z in-
nymi pierwotniakami tej samej grupy;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla roz-
poznawania pierwotniaków jelitowych i układu moczowo-
płciowego.
PREPARATY:
1. G. intestinalis - cysty barwione hematoksylinÄ… lub trichromem.
2. G. intestinalis - żywe trofozoity z hodowli in vitro.
3. G. intestinalis - trofozoity barwione hematoksylinÄ… lub trichromem.
4. Trichomonas sp. - trofozoity barwione hematoksylinÄ….
5. Cryptosporidium parvum - oocysty barwione metodÄ… Ziehl-Neelsena.*
6. Cyclospora cayetanensis - oocysty barwione safraniną i błękitem metyleno-
wym.*
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
40 ĆWICZENIE 9
Rysunek 1: Cysta Giardia intestinalis.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
c - cytoplazma
ca - ściana cysty
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
cf - ciałka sierpowate
a - aksonemy
Rysunek 2: Trofozoit Giardia intestinalis
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
f - wici
r - rizoplast
cb - ciałko podstawowe (kinetosom)
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
a - aksonemy centralne
cm - ciałka pośrodkowe
ac - tarcza przyssawkowa
ĆWICZENIE 9 41
Rysunek 3: Trofozoit Trichomonas sp.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
cb - ciałko podstawowe (kinetosom)
ap - aparat parabazalny
f - wici
mu - błona falująca
co - kosta
ax - aksostyl
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
G. intestinalis
G. intestinalis
T. vaginalis
T. vaginalis
D. fragilis
D. fragilis
C. parvum
C. parvum
C. hominis
C. hominis
C. cayetanensis
C. cayetanensis
42
Ć
WICZENIE 9
ĆWICZENIE 10 43
ĆWICZENIE 10:
PIERWOTNIAKI (CZ
ŚĆ II)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Trypanosoma brucei gambiense, T. b.
rhodesiense, T. cruzi, Leishmania donovani, L. tropica, L. bra-
ziliensis;
przedstawić epidemiologię trypanosomozy afrykańskiej, trypa-
nosomozy amerykańskiej, leiszmaniozy trzewnej, leiszmaniozy
skórnej, leiszmaniozy śluzówkowo-skórnej;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania wiciowców krwi i tkanek.
PREPARATY:
1. T. brucei gambiense - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym
metodÄ… Giemsy.
2. T. cruzi - stadia amastigota w mięśniu sercowym.*
3. T. cruzi - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym metodÄ… Giem-
sy.
4. T. cruzi - stadia epimastigota barwione metodÄ… Giemsy.
5. Leishmania tropica - stadia promastigota barwione metodÄ… Giemsy.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
44 ĆWICZENIE 10
Rysunek 1: Trypanosoma brucei gambiense (A) i T. cruzi (B) - stadia
trypomastigota w rozmazie krwi.
Wrysuj komórki pasożyta (zachowując odpowiednią proporcję komórek pasoży-
ta i czerwonych krwinek) i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
cb - kinetosom (ciałko podstawowe)
k - kinetoplast
f - wić
mu - błona falująca
ĆWICZENIE 10 45
Rysunek 2: Trypanosoma cruzi - stadium epimastigota (A) i Leishmania
tropica - stadium promastigota (B) - w preparacie z hodowli.
Narysuj komórki pasożyta i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
cb - ciałko podstawowe (kinetosom)
k - kinetoplast
f - wić
mu - błona falująca
A B
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Żywiciel(e) Postać Metoda dia- M lub P
Droga transmisji Biotop
pasożyta wektor inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
T. b. gambiense
T. b. gambiense
T. b. rhodesiense
T. b. rhodesiense
T. cruzi
T. cruzi
L. donovani
L. donovani
L. tropica
L. tropica
L. braziliensis
L. braziliensis
46
Ć
WICZENIE 10
ĆWICZENIE 11 47
ĆWICZENIE 11:
PIERWOTNIAKI (CZ
ŚĆ III)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Entamoeba histolytica, Naegleria fow-
leri, Acanthamoeba spp., Isospora belli, Sarcocystis, Balanti-
dium coli;
przedstawić epidemiologię amebozy, negleriozy, akantamebo-
zy, izosporozy, sarkocystozy, balantidiozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione gatunki i różnicować je z in-
nymi pierwotniakami tej samej grupy;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania wymienionych pierwotniaków.
PREPARATY:
1. Entamoeba sp. - żywe trofozoity.
2. E. histolytica - trofozoity barwione trichromem.
3. E. histolytica - cysty barwione trichromem.
4. Naegleria fowleri - trofozoity barwione trichromem.
5. Balantidium coli - trofozoity barwione trichromem.
48 ĆWICZENIE 11
Rysunek 1: Trofozoity Entamoeba histolytica.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
e - endosom
k - chromatyna brzeżna
en - endoplazma
ec - ektoplazma
p - pseudopodium
er - wakuola trawienna (erytrocyt)
ĆWICZENIE 11 49
Rysunek 2: Cysty Entamoeba histolytica/E. dispar.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
e - endosom
k - chromatyna brzeżna
cc - ciałka chromatoidalne
vi - wodniczka jodofilna
50 ĆWICZENIE 11
Rysunek 3: Naegleria fowleri - trofozoity:
Przyjmując narysowany zarys pełzaka za wzór wielkości, narysuj 2 trofozoity
i oznacz następujące elementy komórkowe:
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
vp - wodniczka tętniąca
en - endoplazma
ec - ektoplazma
p - pseudopodium.
ĆWICZENIE 11 51
Rysunek 4: Trofozoit Balantidium coli.
Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
ma - makronukleus
mi - mikronukleus
c - rzęski
cs - cytostom
cph - cytofarynks
cp - cytopyge
vp - wodniczka tętniąca
vn - wodniczka trawienna
Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
E. histolytica
E. histolytica
N. fowleri
N. fowleri
Acanthamoeba sp.
Acanthamoeba sp.
Isospora belli
Isospora belli
Sarcocystis
Sarcocystis
B. coli
B. coli
52
Ć
WICZENIE 11
ĆWICZENIE 12 53
ĆWICZENIE 12:
PIERWOTNIAKI (CZ
ŚĆ IV)
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Plasmodium spp., Toxoplasma gondii;
znać biotopy gatunków mikrosporydiów pasożytujących u czło-
wieka;
przedstawić epidemiologię malarii, toksoplazmozy, mikrospo-
rydiozy;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;
przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania sporowców, mikrosporydiów i orzęsków tkanek i płynów
ustrojowych.
PREPARATY:
1. Plasmodium bergei - stadia schizogonii krwinkowej w rozmazie krwi bar-
wionym metodÄ… Giemsy.
2. P. vivax, P. ovale, P. falciparum - stadia schizogonii krwinkowej w rozma-
zie krwi barwionym metodÄ… Giemsy.*
3. Toxoplasma gondii - trofozoity w rozmazie wysięku do jamy otrzewnowej
barwione metodÄ… Giemsy.
4. T. gondii - cysty w skrawkach mózgowia barwione metodą Giemsy.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
54 ĆWICZENIE 12
Rysunek 1: Stadia schizogonii krwinkowej Plasmodium sp. w rozmazie
krwi.
Wrysuj i oznacz poszczególne stadia schizogonii krwinkowej. Zachowaj odpo-
wiednią proporcję komórek pasożyta i czerwonych krwinek (na rysunku w po-
staci kółek):
ĆWICZENIE 12 55
Rysunek 2: Cysta Toxoplasma gondii w skrawku mózgowia myszy.
Rysując bradyzoity w cyście zachowaj odpowiednią proporcję.
Rysunek 3: Trofozoity Toxoplasma gondii w rozmazie wysięku do jamy
otrzewnowej myszy.
Przyjmując narysowany zarys trofozoitu za wzór wielkości narysuj kilka trofo-
zoitów i oznacz jądra komórkowe:
n - jądro komórkowe
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
Tabela 1. Biologiczna charakterystyka pasożytów (główne punkty). W czasie prelekcji rozpoczynającej ćwicze-
nie wypełnij prawidłowo tabelkę. (M/P = mono- lub polikseniczny; Hm/Ht = homo- lub heterokseniczny)
Gatunek Postać Metoda dia- M lub P
Żywiciel(e) Droga transmisji Biotop
pasożyta inwazyjna gnostyczna Hm lub Ht
P. malariae,
P. malariae,
P.vivax, P. ovale,
P.vivax, P. ovale,
P. falciparum
P. falciparum
T. gondii
T. gondii
mikrosporydia
mikrosporydia
56
Ć
WICZENIE 12
ĆWICZENIE 13 57
ĆWICZENIE 13
PAJ
CZAKI I OWADY
Efekt końcowy:
Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:
opisać cykle rozwojowe Argas sp., Ixodes ricinus, Sarcoptes
scabiei, Pediculus sp., Pthirus pubis, Cimex lectularius, Pulex
irritans, Anopheles sp., Phlebotomus sp., Simulium sp., Glossi-
na palpalis;
przedstawić znaczenie epidemiologiczne wymienionych gatun-
ków stawonogów;
przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;
rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty.
PREPARATY:
1. Argas reflexus - stadium nimfy.*
2. Ixodes ricinus - samica i samiec.*
3. Sarcoptes scabiei - postać dojrzała.*
4. Pediculus humanus - postać imago.*
5. Pthirus pubis - postać imago.*
6. Pchły - postać imago.*
7. Cimex lectularius  postać imago.*
8. Anopheles sp. - samica.*
9. Anopheles sp.  aparat gębowy samicy.
10. Culex sp. - samica.*
11. Culex sp.  aparat gębowy samicy.
12. Triatoma sp.- postać imago.
*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole
58 ĆWICZENIE 13
Rysunek 1: Przyporządkuj nazwy gatunkowe narysowanym niżej paję-
czakom.
............................................... ...............................................
...........................................................
ĆWICZENIE 13 59
Rysunek 2: Przyporządkuj prawidłowe nazwy gatunkowe narysowanym
niżej owadom bezskrzydłym.
............................................... ...............................................
...............................................
...............................................
60 ĆWICZENIE 13
Rysunek 3: Przyporządkuj prawidłowe nazwy gatunkowe narysowanym
poniżej owadom dwuskrzydłym.
......................................... ..............................................
...............................................
Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdz
je i ewentualnie popraw.
Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdz
czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
!
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.
NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW 61
NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE
DO OPISÓW RYSUNKÓW
aksonema - axonema
aksostyl - axostylus
aparat parabazalny - apparatus parabasalis
błona falująca - membrana undulans
bruzda przylgowa - bothrium
chromatyna brzeżna - karyotheca
chwytnik nasienia - receptaculum seminis
ciałko parabazalne - corpusculum parabasale
ciałko podstawowe (= kinetosom) - corpusculum basale
ciałko pośrodkowe - corpusculum medianus
ciałko sierpowate - corpusculum falciforme
cytofarynks - cytopharynx
cytoplazma - cytoplasma
cytostom - cytostoma
ektoplazma - ectoplasma
endoplazma - endoplasma
endosom - endosom
fibryla - fibrylla
gardziel - pharynx
gruczoł Mehlisa - glandula Mehlisi
haczyk - uncinus
hipoderma - hypodermis
jajnik - ovarium
jajo - ovum
jajowód - oviductus
jama ciała - pseudocoel
jÄ…dro - testis
jądro komórkowe - nucleus
jelito - intestinum
kinetoplast - kinetoplast
kloaka - cloaca
62 NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW
larwa - larva
macica - uterus
makronukleus - macronucleus
mięsień - musculus
narządy rozrodcze (układ rozrodczy) - systema generativa
nasieniowód - vas deferens
pseudopodium (nibynóżka) - pseudopodium
odbyt - anus
ootyp - ootypus
oskórek - cuticula
otoczka - capsula
otwór gębowy - stoma
otwór odbytowy - porus analis
otwór wydalniczy - porus excretorius
pęcherzyk nasienny - vesicula seminalis
pochwa - vagina
proglotyd - proglottis
p. dojrzały - p. matura
p. niedojrzały - p. immatura
p. przejrzały - p. gravida
przedsionek płciowy - atrium genitale
przełyk - oesophagus
przewód wydalniczy - ductus excretorius
przewód wyprowadzający - vas efferens
przewód żółtkowy - ductus vitellarius
przyssawka - acetabulum
p. gębowa - a. orale
p. brzuszna - a. ventrale
rizoplast - rhizoplastos
ryjek - rostellum
rzęska - cilium
skoleks - scolex
skrzydełko (oskórkowe nicieni) - ala
spikula - spiculum
torebka gębowa - capsula buccalis
torebka kopulacyjna - bursa copulatrix
NAZEWNICTWO POLSKO-A
ACIC
SKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW 63
ujście pochwy (= żeński otwór płciowy) - vulva
wić - flagellum
wodniczka tętniąca - v. pulsans
wodniczka trawienna - v. nutrativa
żółtnik - vitellarium
64 KARTA ZALICZEC
ĆWICZEC

ImiÄ™ i nazwisko studenta .......................................................................
Nr grupy studenckiej ..........................................
Data Nr Temat ćwiczenia Podpis
1 Nauka mikroskopowania
2 Przywry (część I)
3 Przywry (część II)
4 Tasiemce (część I)
5 Tasiemce (część II)
Test z zakresu ćwiczeń 1 - 5
6 Nicienie (część I)
7 Nicienie (część II)
8 Nicienie (część III)
Test z zakresu ćwiczeń 6 - 8
9 Pierwotniaki (część I)
10 Pierwotniaki (część II)
11 Pierwotniaki (część III)
12 Pierwotniaki (część IV)
13 Pajęczaki i owady
Test z zakresu ćwiczeń 9 - 13