Daktylowiec
Daktylowiec właściwy - Phoenix dactylifera
Palma daktylowa należy do grupy najwcześniej uprawianych roślin drzewiastych. Dzieje
jej nierozerwalnie wiążą się z historią ludów starożytnego Bliskiego Wschodu: Sumerów,
Asyryjczyków, Chaldejczyków i Kananejczyków. O wysokim poziomie wiedzy dotyczącej
uprawy tej rośliny świadczą wykopaliska, między innymi relief asyryjski z okresu 3000 lat
przed Chr. Przedstawia on sztuczne krzyżowe zapylenie palmy daktylowej. Hebrajczycy
znali daktylowca i wysoko cenili jako z
ródło pokarmu i innych materialnych dobrodziejstw,
ale również jako symbol zwycięstwa, sprawiedliwości i triumfu. Hebrajskie słowo tamar w
Biblii pojawia się w dwudziestu trzech księgach. Występuje w Księdze Rodzaju, jako
nazwa miejscowości (14,7) i imię kobiety (38,6) a także w ostatniej Księdze Apokalipsie
św. Jana, symbolicznie przedstawiając triumf wybranych przez Boga: "Potem ujrzałem: a
oto wielki tłum, którego nie mógł nikt policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń,
ludów i języków, stojący przed tronem i przed Barankiem. Odziani są w białe szaty, a w
ręku ich palmy" (Ap 7,9).
Daktylowiec właściwy zwany potocznie palmą daktylową jest charakterystycznym,
wysokim do 20 metrów, rozdzielnopłciowym drzewem, które stanowi wyróżniający się
element w krajobrazie, jak opisane w Biblii miejsce urzędowania Sędziego Debory (por.
Sdz 4,5). Roślina dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu potrafi korzystać z
głębokich wód gruntowych i toleruje zasolenie, co spowodowało, że jest szczególnie
cenioną w oazach na terenach pustynnych. Rodzi pożywne, zasobne w cukry owoce (60-
65% masy owoców), które spożywano na surowo, prasowane i suszone oraz w postaci
placków, chleba i miodu daktylowego. Kłodziny i nerwy środkowe liści były podstawowym
materiałem budulcowym dla potężnych obiektów jak na przykład grobowce faraonów, z
około 2700 lat przed Chrystusem. Z liści budowano szałasy na pustyni, w których
Izraelici mieszkali przez 40 lat wędrówki, a póz
niej corocznie przez siedem dni, na
pamiątkę tych dni, obchodząc święto sukkot (por. Kpł 23,40). Włókna daktylowca, które
pojawiają się u podstawy młodych liści używano do wyrobu pędzli. Do tego celu
wykorzystywano też nerwy główne liści, które ostukiwano na jednym końcu w celu
odsłonięcia włókien. Pestki mielono na pożywienie dla zwierząt lub wykonywano z nich
ozdoby: naszyjniki i bransolety. Z liści wyplatano maty i pokrycie dachów, a nawet rózgi
do chłostania niewolników.
Od czasów Machabeuszy (około 160 lat przed Chrystusem) liście używane były jako
symbol zwycięstwa i triumfu w czasie procesji (por. 1 Mch 13,51; 2 Mch 10,7; 14,4).
Zwyczaj ten ma miejsce w opisanym przez Jana Ewangelistę wjez
dzie Jezusa do
Jerozolimy: "Nazajutrz wielki tłum, który przybył na święto, usłyszawszy, że Jezus
przybywa do Jerozolimy, wziął gałązki palmowe i wybiegł Mu naprzeciw" (J 12,12-13).
1
Daktylowiec właściwy Phoenix dactylifera
2